Een glooiend landschap met een prachtige baai in de verte, dat is wat je kunt verwachten op het Italiaanse eiland Sardinië. Het lijkt er heel vredig. Maar niets is minder waar, want hier in de omgeving van Teulada vond in april en mei 2023 de grootste oefening van de NAVO sinds jaren plaats.
Door Jan Louwers
Deze oefening van de NAVO-flitsmacht draagt de elegante naam ‘Noble Jump’, maar het gaat er hard aan toe. De NAVO laat hier zijn spierballen zien, een ‘show of force’, zoals dat in militair jargon wordt genoemd. Zeker op de laatste dag, waarbij er volop met scherp geschoten gaat worden. En de Militaire Courant is uitgenodigd om hiervan getuige te zijn.
‘Afschrikken en indien nodig verdedigen en de vijand verslaan’
In totaal nemen 2200 militairen uit 7 NAVO-landen deel aan de oefening: Duitsland, Nederland, Noorwegen, Tsjechië, Luxemburg, België en Letland.
Op Sardinië komt alles samen
Kolonel Tjeerd Blankestijn, plaatsvervangend commandant van de NAVO-flitsmacht, is zichtbaar enthousiast. ‘Hier op Sardinië komt alles samen. We laten zien dat we als NAVO in het geval van een crisis snel en krachtig op kunnen treden, met eenheden uit de verschillende NAVO-landen. Waar in het bondgenootschap dat ook maar nodig is. Afschrikken en indien nodig verdedigen en de vijand verslaan.’
‘Op het slagveld is er chaos. En dat is precies waar we op trainen’
We gaan zo kijken naar een ‘live fire demo’, een oefening waar met scherp geschoten wordt. Wat maakt dat zo bijzonder?
‘Op het slagveld is er chaos,’ vertelt kolonel Blankestijn. ‘En dat is precies waar we op trainen, om in de chaos de juiste dingen te blijven doen. Het scenario biedt een confrontatie met een vijand die ons gebied binnenvalt. We verdedigen ons en nemen vervolgens het initiatief. Dat klinkt misschien simpel, maar daar komt veel bij kijken. Verschillende eenheden uit verschillende landen moeten samenwerken. Soldaten te voet, pantservoertuigen, tanks, pantserhouwitsers, helikopters, alles komt samen. En er wordt geschoten met scherpe munitie, over militairen heen. Dat is een soort ballet, een complexe choreografie, alles moet op elkaar zijn afgestemd. Daar hebben we jaren en vooral ook de afgelopen weken hier op Sardinië met onze partners in de NAVO-flitsmacht intensief voor geoefend. En daarvan zie je vandaag het resultaat’.
‘Deze oefening is een soort ballet, een complexe choreografie, alles moet op elkaar zijn afgestemd’
Stilte voor de storm
Journalisten vanuit verschillende NAVO-landen hebben zich verzameld op een heuvel die een prachtig uitzicht geeft over het oefenterrein. Voordat de demonstratie start, worden oordopjes uitgedeeld. Dat belooft niet veel goeds. Of juist wel?
Recht voor de heuvel waarop wij staan, bevinden zich vier Boxer-pantserwielvoertuigen van het Nederlandse Leger – om precies te zijn van het 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene – die geschikt zijn voor het vervoer van zes militairen. Zij vormen de speerpunt van de NAVO-flitsmacht. Ook zijn er nog twee terreinwagens te zien met daarbij ‘snipers’, dat zijn militairen die met speciale geweren doelen op grote afstand kunnen raken. Verder is het rustig en stil.
Maar deze rust is slechts van korte duur. Ons wordt verzekerd dat voor deze demonstratie het materiaal en personeel goed te zien zullen zijn. In een echte situatie zou dankzij camouflage alles onzichtbaar zijn. Want een demonstratie waarbij niets te zien is, zou niet de aandacht van het publiek en de journalisten vast kunnen houden.
Harde klappen
Met een zware grom komen de Boxers tot leven en bewegen zich voorwaarts. Boven op een heuvel stijgen de manschappen uit en zoeken dekking. Het vuur wordt geopend op de vijand in het voorterrein. En dan gaat het snel. Er blijken ook andere militairen en voertuigen aanwezig te zijn. Antitankrakketten en mortieren richten zich op de vijand. De oefendoelen worden een voor een geraakt, wat zorgt voor grote rookwolken en harde klappen. Maar de oordopjes zijn nog niet echt nodig. Er blijken ook (oefen)gewonden te vallen, die snel worden afgevoerd met een van de Boxers.
In het ‘achterterrein’ zijn ineens stofwolken te zien: CV90-pantservoertuigen van het Noorse leger. Ook deze openen het vuur. De Boxers zijn voorzien van een .50 zware mitrailleur, maar de CV90 beschikt dankzij het 35mm-snelvuurkanon over veel meer vuurkracht. En dat is te horen: de inslag van de granaten zijn luider en luider. Wat ook opvalt is dat alle schoten raak lijken te zijn. Het is een oefening, maar wel met echte munitie. Kortom, de mannen en vrouwen verstaan hun vak: doelen uitschakelen.
Elegant ballet
Inmiddels is de tijd rijp voor de Boxers om zich terug te trekken, terwijl de CV90s naderen om hun plaatsen over te nemen. Dit is het ballet waar kolonel Blankestijn het over had: eenheden bewegen zich langs, naast en over elkaar heen, zonder elkaar te raken. Terwijl de vijand wellicht denkt dat de NAVO-flitsmacht zich terugtrekt, is niets minder waar. Want nu is de tijd rijp voor initiatief. In de verte maken rookwolken duidelijk dat er wat gaande is. Het is grootser en zwaarder dan alles wat we tot dan toe gezien hebben: de Leopard 2 van het Noorse leger meldt zich aan de frontlijn. En als deze ‘koning van het slagveld’ het vuur opent, is het helemaal duidelijk waarom de oordopjes zijn uitgedeeld. De Leopards blijven op grote afstand, terwijl ze doelen onder vuur nemen. Een voor een worden de doelen in het voorterrein geraakt.
‘De mannen en vrouwen verstaan hun vak: doelen uitschakelen’
Van achter een heuvelrug komt een enorme rookwolk tevoorschijn. Dat blijkt het werk van de Duitse Pantserhouwitser. Dit zijn de zwaarste wapens waar de NAVO- flitsmacht over beschikt. Het gaat hier om gemechaniseerde artillerie, wat betekent dat ze zich moeiteloos door zwaar terrein kunnen verplaatsen. Granaten kunnen over een afstand van 50 kilometer hun doel bereiken. De Pantserhouwitsers zijn ook helemaal niet te zien. Ze staan ergens verdekt opgesteld, ver weg.
‘De tank Leopard 2 is heer en meester op het slagveld’
En dan zwelt het gegrom verder aan. Nog eens zes Leopard 2-tanken mengen zich in het gevecht. Deze zijn van het Duitse leger, zij beschikken over de meest moderne versie: de Leopard 2A7V. Qua vuurkracht, mobiliteit en communicatie heer en meester op het slagveld. Ze passeren zowel de Boxers als de CV90s en rijden door naar de voorste linies. Maar dit is blijkbaar nog niet genoeg qua ‘show of force’, want ineens hangt er een Duitse aanvalshelikopter in de lucht, de Tiger AH. Rakketten worden door de Tiger afgevuurd, iedere keer is er een harde sis te horen.
Trots
Ineens stoppen de Duitse Leopards. Alle voertuigen komen tot stilstand. Het schieten en de explosies stoppen. Er is stilte op het slagveld. De oefening is voorbij.
Kolonel Blankestijn kijkt tevreden. ‘Ik ben zo trots op deze mannen en vrouwen. Ze hebben er allemaal hard voor getraind en nu komt het er allemaal uit. Het is een grootse oefening die indruk maakt op iedereen, maar de kleine details maken het extra bijzonder. Bijvoorbeeld, een soldaat heeft zojuist een antitankwapen afgevuurd, een Spike. Daar is veel op geoefend, de druk is groot als het wapen dan ook echt wordt ingezet. Het hele team leeft mee. En ja, de Spike heeft het doel geraakt. Overal waren voertuigen en manschappen, in deze chaos heeft iedereen zijn taak goed uitgevoerd. En op het einde de Leopard 2 tanks, dat is zo krachtig, een superieur wapen!’
Ik laat het na om de vraag te stellen of de Nederlandse Landmacht ook niet over eigen tanks zou moeten beschikken. In 2011 werden alle Nederlands Leopards namelijk verkocht, we incasseerden het vredesdividend. Dankzij samenwerking met de Duitsers kunnen we er nog wel gebruik van maken.
De oordopjes kunnen uit. De troepen keren terug naar het kamp. Na onderhoud van het materieel wacht hen daar een heerlijke pastamaaltijd. Dat schaft de pot altijd, tweemaal daags op het prachtige eiland Sardinië.
Kolonel Blankestijn geeft uitleg over de oefening 
Overzicht van het oefenterrein 
Overzicht van het oefenterrein 
Combat fotograaf van Koninklijke Landmacht 
Tiger Gevechtshelicopter 
Bemanning Boxer pantersvoertuig 
Commandant 17 bataljon ‘Prinses Irene’ Luitenant-kolonel Niels Verhoef, de speerpunt van de NAVO filtsmacht, bekijkt de kaart van het oefenterrein samen met Jan Louwers, uitgever van de Militaire Courant 
Bemanning van Leopard doorbraaktank van Noorse Leger 
Bemanning van Noorse CV(90 
Duitse bemanning van Pantserhouwitser 2000 
Pantserhouwitser 2000 
Leopard 2 tank gaat voorwaarts 
CV() pantservoertuig en TIger gevechtshelicopter 
Leopard 2 tanks vuren op doelen 
Boxer pantservoertuig voor gewondentransport 
Tiger gevechthelikopter 
Admiraal Munch, de NAVO commandant uit Napels, Italie, feliciteert militairen van 17 Pantserinfanteriebataljon ‘Prinses Irene’met het succesvol afsluiten van de oefening
Over de NAVO-flitsmacht
De officiele benaming van de NAVO-flitsmacht is de Very High Readiness Joint Task Force (VJTF). Deze maakt onderdeel uit van de NATO Response Force (NRF). De NAVO is een bondgenootschap van 29 Europese landen aangevuld met Canada en de Verenigde Staten. NAVO staat voor Noord Atlantische Verdrags Organisatie en is opgericht in het jaar 1949. De doelstelling is om elkaar te steunen bij een eventuele dreiging van een vijandige mogendheid. Een aanval op een van de lidstaten wordt opgevat als een aanval op alle lidstaten.
Meer lezen over NAVO flitsmacht, klik op de link: NAVO-flitsmacht
Foto’s: NATO en Militaire Courant
De Militaire Courant is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen
