Maggie Brookes liet zich inspireren door waargebeurde feiten die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afspeelden. Een jonge vrouw die alles achterliet en zich in de verschrikking van een werkkamp stortte om bij haar grote liefde te kunnen blijven. De verwisseling neemt je mee in een avontuur vol liefde in de hoop te overleven wanneer de wereld zich tegen je keert.
Door Ellen Rooms
In het holst van de nacht verlaat een Tsjechisch meisje de boerderij waar ze opgroeide in de hoop zich bij haar vader, een partizaan, te kunnen voegen. Gehuld in de kleren van haar oudere broer en met haar haren kort geknipt kan ze hopelijk doorgaan voor een jongen. De Russische troepen zijn namelijk in aantocht en ze hoorde al van verschillende bronnen hoe wreed die zijn. Aan haar zijde loopt Bill, een Britse soldaat die gevangen werd genomen en de afgelopen drie jaar van werkkamp naar werkkamp werd verhuisd. Wanneer hij bij haar op de boerderij kwam werken, sloeg de vonk al snel over. In het grootste geheim zijn ze getrouwd en nu proberen ze het Duitse leger te ontwijken en dat lukt, tot ze een nazipatrouille met speurhonden tegen het lijf lopen.
De soldaten stellen zich geen vragen bij Izzy’s vermomming. In hun ogen is ze gewoon een ontsnapte jonge Britse soldaat die door shellshock niet meer kan praten. Bill en Izzy worden naar een werkkamp gevoerd waar de echte beproeving begint. De leefomstandigheden zijn afschuwelijk en ze lopen nog steeds de kans dat Izzy’s geheim wordt ontdekt. Gelukkig is er ook hoop, in de vorm van een groep medegevangenen, hun nieuwe familie, die hun eigen leven op het spel zetten om dat van de twee geliefden te redden.
Het eerste deel van het boek brengen we door op de boerderij. Hier ontmoeten Bill en Izzy elkaar en worden ze verliefd. Izzy overtuigt de Duitse Herr Weber, die de gevangenen op de boerderij moet bewaken, om haar Engelse les te geven. Eigenlijk draait dit deel vooral over de prille relatie tussen onze twee hoofdpersonages, en dat is ook wel logisch, maar ik had graag nog meer de invloed van de oorlog op bijvoorbeeld de boerderij gezien. Eenmaal ze samen op de vlucht slaan, kwam het verhaal voor mij ook echt op gang.
‘Als de luiken worden opengegooid en er tegelijkertijd hard op de deur wordt getrommeld en “Raus” wordt geschreeuwd, schiet ik overeind en stoot mijn hoofd tegen het bovenste bed. Mijn hart klopt wild en ik word overmand door verdriet. Ik weet zeker dat ik nu ontmaskerd zal worden, met alle gevolgen van dien.’
Het boek wordt voor het grootste deel door Izzy’s ogen verteld. De focus wordt gelegd op hoe gevaarlijk het voor haar is omdat ze een vrouw is. Daardoor wordt er soms een afstand gecreëerd met de dagelijkse gevaren van de werkkampen. Misschien was het interessant geweest om ook Bill of zelfs een andere gevangene eens aan het woord te laten en zo een completere blik op de omstandigheden te geven.
Dat gezegd hebbende was het boek wel vlot leesbaar. Het ‘waargebeurde’ aspect bestaat eigenlijk uit de herinnering van een soldaat die als gevangene een tijd in een werkkamp doorbracht. Hij meende zich te herinneren dat een andere gevangene samen met zijn vrouw in het kamp zat en dat die vrouw zich vermomd had als man. Het is maar één van de vele minder besproken verhalen die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afspeelden en ik ben blij dat Maggie Brookes de tijd nam om deze uit te schrijven. Het is een mooie balans van politiek, gevaar, vriendschap en liefde. Zeker een aanrader voor alle liefhebbers van historische romans.
Maggie Brookes, De verwisseling, vertaling: Marga Blankestijn, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, 480 pagina’s (€ 21,99)
Deze recensie verscheen eerder in de Militaire Courant, editie juni 2021.