Of ze nu op het VMBO, HAVO of VWO zitten, tieners die de filmzaal van het militair museum binnenkomen voor de les ‘Veteraan in de klas’, zijn onrustig.
Door Niels Roelen
Alsof het de eerste dag van het nieuwe schooljaar is, jagen ze op de stoelen achter in de zaal. Ver weg van de docent, ver genoeg om een eventuele vraag te kunnen ontwijken. Heel even laat ik ze in de waan om ze daarna terug te roepen en ze op de eerste rijen te zetten.
Als ze even later stilzitten, stel ik mezelf voor en leg ik uit dat ik ze vandaag in een scenario meeneem op een patrouille in Afghanistan. Tijdens die patrouille zal er van alles gebeuren en het is aan hen om een keuze te maken in die dilemma’s. Soms doe ik het democratisch, bij een andere klas wijs ik iemand aan die mag beslissen.
‘Maar meneer, wat nou als ik het verkeerde besluit neem?’ Vragen de kinderen vrijwel altijd.
‘Wat is volgens jou een verkeerd besluit?’ Wil ik weten.
‘Nou, gewoon. Als het niet goed afloopt ofzo?’
‘Zolang je kunt uitleggen waarom je een bepaalde keuze maakt, zijn er geen foute keuzes.’
Bij de eerste dilemma’s krijgen de kinderen van mij nog de tijd om na te denken voordat ze een besluit te nemen. Iets wat verandert op het moment dat de patrouille in het scenario in een hinderlaag van de Taliban loopt, dan wijs ik direct iemand aan.
‘Krijgen we nu geen tijd om na te denken?’
‘Nee,’ leg ik de kinderen uit, ‘als je wordt aangevallen heb je die tijd niet, dan moet je vaak gelijk beslissen.’
Waar de meisjes meestal liever terugtrekken, roepen de jongens dat we moeten Pushen. Ze klinken zoals Ties, mijn zoon, klinkt als hij op de Playstation Call of Duty speelt met vrienden. De jeugd kent de kracht van Kalshnikov’s en RPG’s of mortieren, maar lopen er nooit voor weg omdat online sterven slechts van korte duur is.
Als ik ze vertel over de gevechten die we zelf meemaakten, over de bermbommen en de soldaten die gewond raakten of sneuvelden wordt het stil. De kinderen die aan het begin van de les zo ver mogelijk van mij vandaan wilden zitten, zitten nu met ingehouden adem op de puntjes van hun stoelen.
Geen twee lessen die ik geef verlopen hetzelfde. Dit in tegenstelling tot het effect van mijn verhaal. Aan het einde is rennen ze niet de zaal uit, maar dralen nog wat om me heen. Sommigen willen nog een vraag stellen, anderen willen zich via mij aanmelden voor defensie of gewoon even een hand geven. Een simpele hand die ze geven uit respect voor mijn verhaal en het werk dat Nederlandse militairen op hun missies verrichten. Als het voorbij is, heeft de onrust van het begin plaats gemaakt voor een diepe stilte.
Dit artikel verscheen eerder in de Militaire Courant, editie oktober 2018.