5 juli 1949. Het is de dag dat de Marine Cantine Dienst, afgekort Marcandi, wordt opgericht. In de afgelopen 75 jaar is deze stichting werkelijk uitgegroeid tot een begrip binnen de Koninklijke Marine.
De Marcandi ziet in 1949 het licht omdat de Nederlandse zeestrijdkrachten op dat moment dringend behoefte hebben aan een flexibele inkooporganisatie voor voeding en kantinegoederen, zodat in de dagelijkse materiële wensen van marinepersoneel kan worden voorzien. In de eerste dertig jaar van haar bestaan vormen het Marine Etablissement Amsterdam en de Nieuwe Haven de locaties van waaruit Marcandi leveringen aan vaartuigen en kazernes verzorgt. In 1979 valt het besluit deze dienst definitief naar het hart van de marine te verplaatsen. Door ruimtegebrek niet op de Nieuwe Haven, maar op ongeveer zes kilometer er vandaan. Den Helder wordt de thuisbasis en Marcandi blijft, Qua Patet Orbis, bestellingen verzorgen. De dienst volgt de marine overzee; aanvankelijk middels transporten naar Nederlands Nieuw- Guinea vanaf aanvang jaren vijftig tot 1962, alsook met hedendaagse leveringen van levensmiddelen in de West.
Concurrentie
Door de jaren heen moet de dienst haar reilen en zeilen een aantal keer ingrijpend veranderen. Waar zij aanvankelijk begint als uitbater van marinekantines, scheepstoko’s
en barretjes op kazernes, is de stichting tegenwoordig leverancier van scheepstoko’s van marinevaartuigen en bezit ze een aantal winkels. De defensieorganisatie groeit namelijk in de jaren zestig dermate hard, dat de exploitatie van genoemde locaties door Marcandi alsmaar lastiger wordt als gevolg van personeelsschaarste. Het besluit valt deze vestigingen over te dragen aan de marine. Marcandi blijft wel verantwoordelijk voor de leveringen aan de uitgiftepunten. Bijna 55 jaar lang bevoorraadt de stichting zo marinekantines en barretjes op kazernes, maar in april 2004 wordt Paresto de cateraar van Defensie. Marcandi krijgt door deze concurrentie te kampen met financieel verlies. Om dit enigszins te compenseren start de stichting met de uitbating van enige winkels op een aantal kazernes. De revenuen uit deze verdiensten staan overigens niet gelijk aan wat eerder kantines en barretjes opleveren, maar door de komst van de winkels weet Marcandi wel het assortiment uit te breiden.
Inmiddels zijn twee vaste winkels te vinden op landmachtkazernes Havelte en De Peel
Buiten de marine
De Koninklijke Marine blijft uiteindelijk niet de enige klant binnen de krijgsmacht. De horizon wordt verbreed wanneer de Koninklijke Luchtmacht medio jaren negentig aan Marcandi het verzoek doet een winkel te openen op Vliegbasis Eindhoven. In deze duty-free-zaak kunnen defensiemedewerkers op vertoon van een instapkaart belastingvrije artikelen kopen. Een tijd later opent de dienst ook een shop op Vliegbasis Leeuwarden. Na enige jaren volgt de sluiting van beide vestigingen omdat ze uiteindelijk niet rendabel blijken. Toch blijft de Marcandi buiten de KM-kring actief. Vlak nadat de KLu met de stichting in zee gaat, volgt ook de Koninklijke Landmacht. Dit krijgsmachtdeel vraagt de stichting de grens over te gaan: in 2009 opent de PX (Post Exchange)- store in het Duitse Bergen-Hohne de deuren. Aanvankelijk verkoopt Marcandi in de store alleen legerartikelen als rugzakken, schoenen en messen aangezien de verkoop van belastingvrije artikelen op dat moment in handen is van de KL Cantine Dienst: de CADI. Als in 2017 de opheffing van de CADI volgt, besluit Marcandi positief op het verzoek van het Commando Landstrijdkrachten te reageren en de activiteiten van de CADI over te nemen. Inmiddels zijn er twee vaste winkels op landmachtkazernes Havelte en De Peel te vinden.
Sinds vijf jaar beschikt Marcandi ook nog eens over een ware eyecatcher; de mobile shop. Deze winkelcontainer gaat mee op kleinschalige oefeningen van de Koninklijke Marine en Landmacht. Zo kunnen militairen in hun area of operations belastingvrije artikelen blijven inkopen.
Dit artikel verscheen eerder in de Militaire Courant editie december 2024.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Noventas.
