Midden tussen de huizen van resort Blaauwbaai op Curaçao ligt een museum dat is gewijd aan de Tweede Wereldoorlog. Het is het geesteskind van Allan van der Ree, die al decennialang het eiland afstruinde en er artefacten uit die tijd tegenkwam. Maar toen hij de overwoekerde bunkers aan de Blaauwbaai ontdekte, werd een zwervende collectie vondsten opeens de basis voor een museum: Battle Station Blaauw.
Van der Ree stamt van een Groningse zeevaarder, die op Curaçao bleef hangen en er een gezin stichtte. "Omdat mijn vader algemeen directeur was van het gevangeniswezen op Curaçao, vonden ze dat ik maar politieagent moest worden, maar dat zag ik niet zitten. Ik ging werken op het vliegveld, en sprak daar een passagier die mij vroeg op ik zijn beveiligingsbedrijf wilde runnen. Ik heb dat bewakersbedrijf, met allemaal oude nachtwakers van zestig tot zeventig jaar oud, enorm verjongd. Ik volgde een security training bij Wells Fargo in Wells Fargo en introduceerde de eerste gepantserde auto's op Curaçao voor waardevol transport. We hebben nooit een incident gehad, maar de verzekering wilde toch dat we dat gewapend deden.'
Heb je zelf in dienst gezeten?
'Nee, maar ik volgde wel in Nederland een officiersopleiding, omdat de Antillen toen een eigen defensieapparaat wilden opstarten. Dat ging niet door, en toen belde een vriend mij dat hij een plantage op Curaçao had gekocht om er een resort van te maken. Omdat daar veel van zijn bouwmaterialen werden gestolen, en hij wilde weten hoe hij die gated community kon beschermen tegen illegale aanwezigheid, vroeg hij mij om een rapportage.
Ik kende Plantage Blaauw - genoemd naar eigenaar Anno Blaauw uit 1701 - goed, en dat was geen eenvoudige klus. In Amerika is een gated community klein en overzichtelijk, hier ging het om 226 hectare bosgebied. Ik schreef een rapport, maar besefte niet dat hij wilde dat ikzelf die beveiliging zou gaan doen. Dat is uiteindelijk erg goed gegaan, en er staat nu een prachtig resort.'
Hoe ontstond daar uiteindelijk een museum over de Tweede wereldoorlog?
'Bij mijn verkenningen op het terrein, dat daarvoor door het Amerikaanse leger was gebruikt, ontdekte ik betonnen objecten, onder andere cirkelvormige, met metalen ringen en rails, en bunkers met soms dichtgelaste stalen deuren en vloeren voor houten barakken. Allemaal overwoekerd, en ik had eerst geen idee wat 't allemaal was. Maar de laatste Amerikaanse commandant van het gebied zond me heel veel informatie en foto's toe. Toen werd duidelijk dat het ging om een artilleriecomplex van de Amerikaanse 252e Coastal Artillery uit die tijd. Die Amerikaanse eenheid had samen met Royal Engineers de bunkers gebouwd. Ze leefden eerst in tenten - en niet geloven, maar drie van die tenten heb ik teruggevonden in het magazijn van de plantage-eigenaar, die er geen interesse in had. Toen we ze opzetten, stonken ze verschrikkelijk, maar er waren bezoekers die die geur herkenden.
De Amerikanen kwamen vooral om de raffinaderijen te beschermen. Ze keken eerst of het achttiende-eeuwse fort in het nabijgelegen St. Michiel geschikt was, maar besloten uiteindelijk om aan de Blaauwbaai de stellingen te bouwen: 27 meter boven de zeespiegel, zodat ze de haven van Willemstad én de haven van Bullenbaai konden beschermen. Dat kamp noemden ze Camp Blaubaai.'
Waren er geen Nederlandse troepen op het eiland gevestigd?
'Jazeker. De Nederlanders hadden al ruim voor de Amerikanen drie kustbatterijen, met soms hele gerote 192mm-kanonnen, die nog steeds in het landschap zichtbaar zijn, maar helaas niet beschermd worden.'
Wat voor voorwerpen vond je?
'Oude banden en velgen, zelfs de carrosserieën van drie jeeps, waarvan er een gerestaureerd wordt. Daarnaast flessen, lepels, vorken, messen, zonnebrillen en pijpen. Er hebben zes Marmon-Herrington tanks op Curaçao rondgereden. Daarvan heb ik vier wielen teruggevonden, en die gaan we presenteren tegen het silhouet van die tank.
Het leuke is: ik hoorde achteraf dat een van de tankcommandanten mijn oude buurman was! Ik krijg intussen ook schenkingen van mensen die het museum bezoeken, waardoor langzaam maar zeker een museum over de Curaçaose geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog ontstond. De objecten lagen midden in het ontwikkelingsgebied van het resort, dus we begonnen delen ervan te beschermen, zoals een van die cirkels met nabijgelegen bunkers: allemaal bedoeld voor 155mm kanonnen. Overigens heeft de Explosieven Opruimingsdienst daar goed werk verricht om alles veilig te maken. Ik werd beheerder van het monumentenfonds, want ik had er het meeste inzicht in.'
'Op 6 januari 2020 werd het museum Battle Station Blaauw officieel geopend. Het museum is gevestigd op de plek waar ooit de douches en de latrines gehuisvest waren. We hebben die nog teruggevonden, tot en met de douchekoppen en bronzen kranen. Dat is allemaal gerestaureerd. Het gebouw zelf hebben we aan de hand van foto's exact nagebouwd - met veel oud bouwmateriaal, want we gebruikten zelfs oude balken met 'US Army US Engineers' erop. Buiten hebben we dan nog de betonnen kanonstelling en enkele bunkers.'
Ben je tevreden met wat hebt?
'Ik heb het gevoel dat we net begonnen zijn. Ik heb nog wel een wensenlijst. Zo wil ik een Duitse torpedo tentoonstellen. Want die heeft hier de meeste slachtoffers gemaakt. Ik heb ooit in Den Helder gevraagd of we die van hen mochten lenen, maar dat kon niet. Ze zeiden wel dat wanneer ze er weer een vinden, ze me op de hoogte stellen.
Ik heb ooit een Duitse helm aangeboden gekregen - heel verleidelijk, maar er zijn geen Duitsers op het eiland geweest. Alleen een paar zieke mariniers, die door een lokale dokter behandeld zijn. Diens dochter kwam me ooit nog een Duits ridderkruis brengen, adelaars die op de mouw hadden gezeten, en knopen van de Kriegsmarine.'
'Soms krijgen we twee bezoekers per dag, soms ook veertig. Er komen Amerikanen, maar meestal zijn het toch Nederlanders. We zijn nu ook 's zondags open, zodat mensen die door de week werken makkelijk een afspraak kunnen maken voor zichzelf of hun ouders. Maar iedereen komt wel op afspraak.'
'Ik ben heel tevreden, zelfs superblij met wat we gedaan hebben. De bevolking van Curaçao had eigenlijk geen idee van de Tweede Wereldoorlog; wij hebben de geschiedenis tastbaar gemaakt. Daarvoor ben ik zelfs geridderd.'
Komend jaar denk ik dat we een hele hoop van onze wensen kunnen realiseren. Ik zie vaak dat mensen in vitrines dingen tegenkomen waar zij herinneringen aan hebben. Soms is dat ontroerend, soms moet ik weglopen van het lachen. Er zitten hele leuke verhalen tussen, die ik, samen met al mijn historisch onderzoek, mogelijk in een boek ga verwerken…'
Dit interview verscheen eerder in de Militaire Courant editie december 2023.
Dit interview is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.
