Wie herinnert zich nog de Suez-crisis? In 1956 viel Israël Egypte en de Gazastrook binnen. Eén week later en in nauwe afstemming met Israël bezetten Britse en Franse troepen het Suezkanaal, in reactie op de naasting door Egypte van de Brits-Franse Suez Canal Company. De militair succesvolle tripartite-interventie moest evenwel snel worden teruggedraaid onder loodzware politieke en financiële druk van de VS op het VK, Frankrijk en Israël. Het feit dat zij van tevoren niet waren geïnformeerd over de militaire interventie én de dreiging van de Sovjet-Unie om West-Europa nucleair te bestoken, was voor de Amerikanen voldoende reden om drie van hun nauwste bondgenoten hardhandig tot de orde te roepen. Het Amerikaanse optreden maakte een einde aan de post-imperiale aanvechtingen van het VK en Frankrijk. De daarmee veroorzaakte breuk liet het trans-Atlantisch bondgenootschap een tijdlang getraumatiseerd achter.
Fast forward naar oktober 2023: strijders van het terroristische Hamas vallen vanuit de Gazastrook Israël binnen en slachten daar binnen enkele uren circa 1200 Israëlische en andere burgers af. Zijn recht op zelfverdediging uitoefenend, voert Israël vervolgens vernietigende lucht- en grondaanvallen uit op de Gazastrook, gericht op algehele uitschakeling van Hamas – met duizenden burgerslachtoffers als gevolg. Dat laatste maakt weer een mondiale golf van publieke verontwaardiging over het Israëlisch optreden los, zich vertalend in felle pro-Palestijnse demonstraties – uiteraard in de Arabische wereld, maar óók in het Westen. Surfend op de internationale sympathie voor de Palestijnen, pogen Hamas/Iran met enig succes de opvatting salonfähig te maken dat de Joodse staat een illegale Fremdkörper in het Midden-Oosten is. Hun onmiddellijke winst is het bevriezen van de door de VS bevorderde toenadering tussen Israël en gematigde Arabische landen (Abraham-akkoorden).
Een zichzelf verdedigend Israël moet zien niet in de valstrik terecht te komen die Hamas en Iran gelegd hebben. Terrorisme als methode valt immers niet weg te bombarderen. Met elke nieuwe geweldscyclus kan Israël de slag om de makkelijk manipuleerbare wereldopinie verder verspelen.
Omdat Hamas nog altijd operationeel is, zal Israël het verdere militaire slagen willen toebrengen. Tegelijkertijd zal Israël zich wel moéten openstellen voor een definitief staakt-het-vuren en de daaropvolgende diplomatieke dynamiek - ingeluid door opeenvolgende uitruilen van Israëlische gijzelaars en Palestijnse gevangenen in het kader van steeds hernieuwde gevechtspauzes. Alleen door mee te werken aan een politieke oplossing kan Israël het internationaal isolement voorkomen dat het nu riskeert met zijn aanhoudend ruwe omgang met het humanitaire oorlogsrecht, gevoegd bij zijn destructief optreden op de Westelijke Jordaanoever.
Voor het Westen staat hier veel op het spel. Ook al staat die al geruime tijd onder druk, de traditionele verbondenheid tussen Israël en het Westen blijft sterk en mag niet het kind zijn dat met het badwater wordt weggegooid. Daarnaast blijft Israël geostrategisch fungeren als onmisbaar Amerikaans/Westelijk bruggenhoofd in een voor het Westen cruciale regio. Een regio waar tegenwoordig vooral Iran, via Hamas en Hezbollah en met opportunistische steun van Rusland, datzelfde ‘Satanische’ Westen bestookt. Daarom moet Amerikaanse militaire ondersteuning van Israël óók neigbourhood bully Iran en zijn proxies helpen afschrikken. Het laten opstomen van Amerikaanse vliegdekschepen in de oostelijke Middellandse Zee (Hezbollah) en in de Perzische Golf (Iran) lijkt de dreiging van een driefronten-oorlog (Gaza, Zuid-Libanon, Westelijke Jordaanoever) tot dusver te beteugelen.
Instandhouding van zijn strategisch partnerschap met de VS/Westen zal van de Israëlische politiek vergen dat zij zich herbezint op de soort samenleving die Israël wil zijn. Immers, voor het Westen wordt een door een mix van vergeldingsdrang en Joods-fundamentalisme gedreven Israël van strategische partner eerder een liability. Het Westen, de VS voorop, kan niet toestaan door Israëlische existentiële obsessies te worden meegesleept in een bredere, regionale oorlog met alle onvoorspelbare gevolgen van dien. Evenals tijdens de Suez-crisis destijds, moeten de VS hier een exclusieve bondgenoot in het gareel houden/brengen teneinde horizontale en/of verticale escalatie van het conflict te voorkomen. Tot dusver lijkt dit te lukken, mede dankzij het kundig opgebouwde krediet van president Biden bij de Israëliërs. Israël wordt toegestaan Hamas genoegzaam te decimeren, waarna het onder druk van zijn Amerikaanse protector en met inschakeling van de Europeanen en gematigde Arabische landen naar de onderhandelingstafel zal worden geloodst. Daar zal alles op alles moeten worden gezet om op de puinhopen van Gaza en onder dwingend internationaal toezicht een houdbare Israëlisch-Palestijnse vrede te stichten.
Marc Bentinck is oud-diplomaat. Tussen 1983 en 2010 diende hij in de multilaterale veiligheidsdiplomatie, op welk terrein hij tegenwoordig gastcolleges en -seminars geeft, in combinatie met internationale onderzoeksopdrachten.
Dit bericht verscheen eerder in de Militaire Courant van december 2023.
Dit bericht is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.
