Het is 6 november 2024. Na tot apparent winner van de Amerikaanse presidentsverkiezing te zijn verklaard, heeft Republikeinse president-elect Donald Trump zijn transition team dadelijk opdracht gegeven de controle over de federale regeringsorganen en -fondsen van de uitgaande Democratische president Joe Biden over te nemen. Het afgelopen anderhalf jaar heeft een inmiddels meer ervaren, maar vooral geradicaliseerde, Trump veel tijd besteed aan het rekruteren van een nieuwe, dit keer geheel aan hem toegewijde groep naaste adviseurs. Deze moeten sleutelposten binnen het federale regeringsapparaat naadloos zien over te nemen van hun Democratische voorgangers. Zodoende wil Trump op 20 januari 2025 een vliegende start kunnen maken met het ‘uitmesten van Washington D.C.’ – inclusief de door hem beoogde wraakoefening op al diegenen die ‘tegen hem een heksenjacht voerden’. Intussen verkeren de Democraten in shock: zij bereiden zich voor op een ontmanteling van de Amerikaanse democratie
zoals wij die kennen – te beginnen met de rechtsstaat en de ambtenarij – en op de willekeur, chaos en verdere politieke polarisatie die daarvoor in de plaats zullen komen.
Niet minder in shock verkeren ook de Europeanen. Maandenlang verdrongen zij het perspectief van een Democratische nederlaag – óók omdat zij tegen Trumps kandidatuur natuurlijk niets konden uitrichten. Nu moeten zij zich schrap zien te zetten. Zij weten dat, daar waar zij tijdens Trumps eerste presidentschap al met weinig consideratie werden behandeld, zij nu nadrukkelijk zullen figureren op Trumps lange ‘afrekenlijst’. Niet uitgesloten wordt dat Trump zijn afzwering van het multilateralisme – America First kracht zal willen bijzetten door de VS uit de NAVO terug te trekken en de EU systematisch te ondermijnen. Of het daadwerkelijk tot een Amerikaans vertrek uit de NAVO komt hangt af van het Amerikaanse Congres, dat akkoord zal moeten gaan met zo’n uitzinnige stap. Maar ook zonder zo’n akkoord kan Trump de bondgenootschappelijke afschrikking feitelijk al slopen, door zich af te zetten tegen de plechtige verbintenis tot onderlinge bijstand en door de veiligheid van de Europese NAVO-leden voortaan af te laten hangen van het ‘beschermingsgeld’ dat zij nationaal bereid zijn aan de VS te betalen. En door óók de overkoepelende, rules-based internationale liberale orde af te vallen, treft Trump de Europeanen opnieuw. Zíj zijn het vooral, méér dan grootmacht Amerika, die deze legitimerende orde nodig hebben om internationaal invloed te kunnen blijven uitoefenen.
Hoe zal Europa zich kunnen handhaven in een multipolaire wereld die niet noodzakelijkerwijs Europa-vriendelijker is geworden? De Brusselse EU-bureaucratie die Europa als diplomatieke en veiligheidsactor internationaal zou moeten profileren, opereert onverminderd moeizaam. In het mondiale Zuiden stuit Europa op de nodige weerstanden van landen die niet (langer) onder de indruk zijn van westelijk ‘gemoraliseer’ – China en Rusland profiteren. Aan Europa’s oostgrens voeren de Oekraïners een bloedige overlevingsstrijd tegen Rusland waarbij niets minder dan de Europese veiligheidsordepost 1989 op het spel staat. Europa staat Oekraïne met te weinig wapens en munitie bij, terwijl recent Oekraïens terreinverlies pijnlijk samenvalt met het tegenhouden door de Republikeinen van nog altijd onmisbare Amerikaanse materieelleveranties – een voorproef van hetgeen de Europeanen te wachten staat onder een teruggekeerde Trump? In het Midden-Oosten staat Europa aan de zijlijn. In de Afrikaanse Sahel werd een lange Franse/Europese aanwezigheid binnen luttele maanden met Russische steun opgerold.
Vanuit deze regio dreigt massamigratie naar Europa op gang te komen, veelal gefaciliteerd door nieuwe, antiwesterse militaire regimes in Mali, Burkina Faso en Niger. En: zijn de Europeanen nog in staat en bereid, al dan niet in NAVO-kader, tot territoriale verdediging – kunnen zij een Russische aanval in het Balticum wel afschrikken of afslaan? De al langer bestaande zorgen hierover krijgen eindelijk publieke aandacht, maar leiden nog geenszins tot noodzakelijke grootschalige mobilisering van mensen, geld en middelen. Brusselse pogingen om wegbezuinigde Europese defensie-industrieën nieuw leven in te blazen zullen weinig effect sorteren zolang de urgente, nationale wederopbouw van Europa’s krijgsmachten uitblijft en de Europese economieën en samenlevingen niet oorlogsbestendiger worden gemaakt. Wanneer brengt onze landmacht minimaal weer een volwaardig legerkorps in het veld??
Het is 6 november 2024 en de veel gehoorde roep om ‘Europese strategische autonomie’ lijkt opeens behoorlijk dystopisch uit te pakken. In plaats van een strategische mindset mentale afhankelijkheid, in plaats van autonomie verlatingsangst: dát vooruitzicht
wordt de Europeanen vanaf januari a.s. onbarmhartig opgedrongen door hun welwillende
transatlantische steun en toeverlaat van weleer.
Marc Bentinck
Deze column verscheen eerder in de Militaire Courant editie maart 2024.
Deze column is mede mogelijk gemaakt door Noventas.
