‘Veteranen, mensen met Ongekende Krachten’ (kort: Ongekende Krachten) is een initiatief van de stichting Onbekende Helden, die zich inzet om veteranen te ondersteunen bij het voortzetten van hun carrière buiten Defensie. Journalist Gijs Wanders maakte voor de stichting tien portretten om de meerwaarde van veteranen voor het bedrijfsleven in beeld te brengen.
‘Al toen ik klein was wilde ik graag reizen’, vertelt Wanders. ‘In onze parochie stond eens per jaar een witte pater op de kansel. Hij vertelde boeiend over zijn missie in het oerwoud van Brazilië. Zijn avonturen fascineerden me. En ik las boeken over ontdekkingsreizigers met de atlas erbij. Toen ik besefte dat alles al ontdekt was, werd ik journalist, zodat als er wat in de wereld gebeurde, ik erheen gestuurd zou worden.
Met werken bij de regionale Winschoter Courant had ik na drie jaar voldoende gespaard om een wereldreis te maken met Hilda, met wie ik pas getrouwd was. We werden in die tijd geconfronteerd met armoede, geweld en totaal andere culturen.’
‘Na deze reis wilde ik nog veel méér reizen. Ik had zoveel vragen, vooral over armoe en geweld. Ik wilde begrijpen hoe dit kwam en voelde de plicht om onderdrukte mensen een stem te geven. Als freelancer reisde ik jarenlang naar conflictgebieden. Ik schreef voor kranten en tijdschriften en maakte reportages voor VARA en NOS. Ter plekke zocht ik altijd naar een goede lokale fixer, iemand die contacten kon regelen en gevaren kon inschatten. Vaak had ik geluk. De angst sloeg toe toen vier IKON-journalisten in een hinderlaag waren doodgeschoten. Ik had in El Salvador een tijdje met hen opgetrokken. Rond die tijd werd ik gevraagd om bij de NOS te komen werken.’
Wat was jouw beeld van militairen?
‘Ik groeide op tijdens de protesten tegen de Amerikanen in de Vietnamoorlog, wij waren antimilitaristisch, dus echt gekant tegen het leger. Dat beeld werd in de loop der jaren genuanceerder. Ik leerde het leger vooral kennen nadat ik in 2005 bij de NOS was vertrokken en meerdere reizen naar Afghanistan maakte. Ik bivakkeerde er geregeld bij militairen. Zo groeiden begrip en waardering.’
Veteranen
Hoe ben je bij het project Ongekende Krachten betrokken geraakt?
‘Door de producties die ik met veteranen had gedaan, met series op tv, in het theater, voor het onderwijs, in de Ridderzaal. Ik wilde hun verhalen een podium geven. Zelf zijn ze vaak bescheiden. Ze hebben niet meer dan hun plicht gedaan. Maar de samenleving kan ermee worden verrijkt. Probeer je maar eens in te leven in een jonge militair op een verre
missie. In de kantine kijkt hij met zijn maten ontspannen naar de Nederlandse tv en eet hij friet met een kroket, maar buiten de poort is een totaal andere wereld. Daar kan elke volgende stap fataal zijn, daar zien zijn ogen onuitwisbare dingen. Dat vraagt moed, en zoveel méér. Ik ben ervan overtuigd dat deze verhalen erkenning en waardering kunnen afdwingen in de samenleving. De stichting Onbekende Helden vroeg me een brug te slaan tussen veteranen die werk zoeken en werkgevers.’
September live
‘Uiteindelijk hebben we tien films gemaakt, met daaraan gekoppeld tien artikelen over een zo divers mogelijke groep veteranen: van alle krijgsmachtonderdelen, man en vrouw, jong en oud, soldaat en officier. En minstens zo belangrijk: met een leidinggevende die zijn ervaring met veteranen wil delen. Het is belangrijk dat organisaties hun ervaring delen met andere werkgevers. Zij hebben concrete voorbeelden op de werkvloer dat veteranen echt een meerwaarde hebben. Belangrijk is ook dat veteranen zien hoe welkom ze zijn en worden aangemoedigd de stap naar organisaties te zetten. Veteranen die hen zijn voorgegaan komen met waardevolle tips. Tot slot blijft het belangrijk om de samenleving te laten zien dat veteranen niet alleen mensen zijn die ooit in Nederlands-Indië vochten, maar dat het ook jonge mensen betreft – en zij hebben, als je hun vertrouwen wint en oprechte belangstelling toont, zoveel met ons te delen.
Die tien portretten kun je allemaal op de site van Onbekende Helden bekijken, en elke maand besteden we extra aandacht aan een van de tien veteranen en diens werkgever. We sluiten het tiental af tijdens de Veteranendag in juni 2025.’
'Ze komen niet te laat, ze melden zich zelden ziek en zijn erg goed in improviseren'
Wat kenmerkt veteranen in hun werkomgeving?
‘Hun collega’s kunnen soms huiverig zijn: "moeten we nou allemaal in het gelid staan?" En sommige werkgevers vrezen dat veteranen door hun diensttijd getekend zijn, of zelfs PTSS hebben. Dat is een realiteit, maar zelfs dan kunnen ze van grote waarde zijn. Een van de deelnemende bedrijven toont dat overtuigend aan. Veteranen nemen veel ervaringen uit het leger mee die waardevol zijn voor bedrijven, belangrijke kwalificaties die je niet zo snel bij de gewone burger ziet, ook al staan deze lang niet altijd beschreven in hun cv.
Veel werkgevers zeggen dat veteranen heel goed zijn in leiding geven; ze steken hun nek uit en durven kritische opmerkingen te maken. Ze hebben ook geen 9-to-5mentaliteit: ze werken door tot de klus af is. Zij hechten aan teamwork, en zullen ook altijd zorgen voor een goede teamspirit op de werkvloer. Ze komen niet te laat, ze melden zich zelden ziek en zijn erg goed in improviseren: vaak hebben ze al een oplossing bedacht voordat jij het probleem kunt aanpakken.
En dat geldt zelfs voor een veteraan die last heeft van PTSS: in een aflevering vertelt de’ werkgever hoe binnen zijn bedrijf een opener cultuur is ontstaan nadat de veteraan had uitgelegd waarom hij met een hulphond naar zijn werk kwam. Hij was daar heel blij mee. "Ik gun elk bedrijf een veteraan", zei hij.’
De campagne is in september begonnen: hoe zijn de reacties?
‘Het enthousiasme, zeker na het zien van het resultaat, is groot. De veteraan, aanvankelijk huiverig, is trots om het verhaal te delen, en de werkgevers en leidinggevenden zijn verheugd met de professionele uitkomst. Enthousiasme is er ook bij alle veteranenorganisaties en de defensietop.
Het begint langzaamaan een begrip te worden. We krijgen naar alle waarschijnlijkheid een mooi podium tijdens de nationale Veteranendag, en het is mooi dat de minister al een paar keer naar het project verwezen heeft.
Er melden zich steeds meer veteranen die de stap naar het bedrijfsleven hebben gezet. Die zouden niet misstaan in deze reeks. Dus ons verhaal is nog niet af…’
Stichting Onbekende Helden steunt Veteranen bij het zoeken van werk in de burgermaatschappij en zet zich in voor het realiseren van erkenning en waardering voor Veteranen vanuit het bedrijfsleven. Het mediaproject Ongekende Krachten is een initiatief van de stichting.
Dit artikel verscheen eerder in de Militaire Courant editie december 2024.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door Noventas.
