Tijdens een bezoek aan Curaçao, bezocht de Militaire Courant de marinebasis Parera. Op het ondersteuningsschip Zr.Ms. Pelikaan spraken we met commandant David over de hulp die hij in het gebied verleende tijdens orkaan Matthew in 2016.
Door Niels Roelen
De meesten van de zeventien vaste bemanningsleden van het schip zijn momenteel aan wal. Ondanks dat de Nederlandse regering zojuist heeft besloten dat Curaçao hub zal zijn voor humanitaire hulp aan Venezuela, is het hier nog rustig. De politieke besluiten hebben nog niet geleid tot concrete militaire opdrachten en dus heerst er rust en ruikt het in de kombuis naar verse koffie.
In de hut van commandant David liggen de feiten over orkaan Irma uit 2017 klaar, maar hangen ook foto’s van Joop Zoetemelk in duel met Bernard Hinault. David is een wielrenner, aan zijn postuur te zien een klimmer. De inzet van het schip na Irma maakte hij niet mee, want hij was net overgeplaatst. Een jaar eerder voer hij met de Pelikaan uit om hulp te verlenen aan Haïti, waar orkaan Matthew had huisgehouden.
‘Ruim drie weken lang verleenden wij vanaf het transportschip steun aan de dorpjes langs de kust,’ vertelt David. ‘De Haïtiaanse havens waren niet bruikbaar, de wegen waren verwoest en de enige mogelijkheid om hulpgoederen bij de bevolking te krijgen was vanaf zee. De Pelikaan steekt niet diepen daardoor kunnen we tot dicht onder de wal komen. Daar laden we dan bijvoorbeeld water, medicijnen en voeding over in kleinere rubberbootjes, zoals een Fast Raiding, Interception and Special Forces Craft (FRISC) die het strand op kunnen varen. Zo bereikt onze bemanning plekken waar hulporganisaties in de eerste dagen na de ramp niet kunnen komen.’ Het schip is gemaakt voor operaties als deze, want het ruim biedt plaats aan grote hoeveelheden hulpgoederen, maar daarnaast heeft het ook een aparte Command & Controlroom. ‘Deze ruimte is specifiek bedoeld voor de extra eenheden, zoals de bemanningen van de frisc’s, die hier noodoperaties plannen, maar ook aansturen.’
Als er geen goederen vervoerd worden, kan de Pelikaan worden ingezet als forward operating base voor bijvoorbeeld de mariniers of vervult het schip een hotelfunctie. ‘We bieden dan wat wij noemen ‘shit, shower and shave’-faciliteit voor niet geëmbarkeerde eenheden. Troepen die vanaf de wal kort opladen op het schip om vervolgens door te gaan met hun werk, de noodhulp op het land.’
De steun in Haïti was volgens David geen eenvoudige klus, vooral omdat de militairen in het Caribisch gebied vanwege soevereiniteit niets kunnen doen zonder een hulpverzoek vanuit het getroffen land. ‘Als dat verzoek er eenmaal ligt, moet je vervolgens gaan nadenken over de veiligheid van je eigen mensen. Afspraken over de inzet van eenheden en materieel gaan altijd in samenspraak met het getroffen land en zijn niet onbelangrijk. Mogen er wapens mee en onder welke omstandigheden worden die dan gebruikt?’ Op het eerste gezicht misschien een vreemde gedachte als je hulp biedt, maar in de chaos na Matthew werd er geplunderd, waarbij ook konvooien met hulpgoederen een doelwit zijn. ‘Als je weet dat de bevolking geweld niet schuwt, is het al dan niet inzetten van wapens een niet te onderschatten overweging,’ volgens de commandant.
‘We hebben veel geleerd van Haïti, zaken die een jaar later tijdens Irma goed van pas kwamen. Ook een orkaan categorie vijf.’ Hoe je die kracht beschrijft? Even zoekt David naar de beelden die hij in 2016 vanaf de Pelikaan zag. ‘Het is een stofzuiger die over het land gaat en die alles op zijn pad meeneemt: huizen, bomen, boten, auto’s, zelfs het groen was van de heuvels gezogen.’
Foto’s: Ministerie van Defensie
Dit artikel verscheen eerder in de Militaire Courant editie juni 2019.