Op zaterdag 29 juni zal Den Haag weer volstromen voor de 15e Nederlandse Veteranendag. Sinds 2005 is dit een feest voor veteranen, familieleden en toevallige dagjesmensen. Op deze manier bedankt Nederland de ruim 110.000 veteranen die zijn ingezet in dienst van de vrede, nu en in het verleden. Wat is het verhaal achter deze dag? Projectleider en Kolonel der mariniers (b.d.) Jan Rijken geeft een kijkje achter de schermen.
Bent u zelf veteraan?
‘Ja. In 1999 ben ik uitgezonden naar Albanië, vanwege de Kosovocrisis, en twee jaar later naar Ethiopië en Eritrea, vanwege het grensconflict tussen die twee landen. Die missies heb ik met veel plezier gedraaid. Natuurlijk heb ik ook wel ernstige dingen gezien, maar samen met het team pas je daar een mouw aan. Die missies hebben mijn kijk op de wereld verrijkt.’
Er zijn natuurlijk al heel lang veteranen in Nederland. Hoe is de Veteranendag precies ontstaan?
‘De aanloop begon al in 1997, met een motie die werd aangenomen in de Tweede Kamer. Die ging kort gezegd over de versterking van de maatschappelijke herkenning en waardering van de overheid en samenleving voor veteranen. De toenmalige staatssecretaris van Defensie heeft in 2002 een adviescommissie ingesteld, de commissie Van Eekelen. Die formuleerde in 2003 een kort maar krachtig advies: stel een Nederlandse Veteranendag in. In 2005 – het ging allemaal een beetje traag – is de eerste editie georganiseerd in Den Haag. Zonder defilé; dat werd al jarenlang in Wageningen gehouden in het kader van de capitulatie van de Tweede Wereldoorlog, en zonder Manifestatie op het Malieveld. Er is toen een ceremonie in de Ridderzaal gehouden en een grote medaille-uitreiking op het Binnenhof met een fly past. De rest van het programma vond ’s avonds plaats in Ahoy in Rotterdam. Dat was het eerste, schuchtere begin van de Veteranendag.’
Hoe bent u er vervolgens bij betrokken geraakt?
‘Eind 2005 was ik net met leeftijdsontslag. Toen vroeg het Comité of ik niet was opgebrand en nog ergens zin in had. Nou, ik was bepaald niet opgebrand! Ik heb de organisatie in november opgepakt, en in 2006 hebben we een hele grote Veteranendag georganiseerd met een defilé en een manifestatie in aanwezigheid van de Prins van Oranje. De koninklijke aanwezigheid geeft een bijzonder cachet aan het evenement. Die editie was heel spannend, want het was erop of eronder. Maar het werd een groot succes!’
Hoe ziet het programma er dit jaar precies uit?
‘Het begint met de opening in de Ridderzaal en vervolgens de medaille-uitreiking op het Binnenhof. Daar krijgen ruim honderd recent teruggekeerde militairen een onderscheiding in het bijzijn van de koning. Na een lunch gaat iedereen, zo’n negenhonderd mensen, naar het defileerpunt. Dan is het een kwestie van timing: zodra de koning er is, moet eerst de fly past overkomen en dan volgt meteen het gronddefilé. Dat is een heel kritisch moment, het komt allemaal aan op de halve minuut. Als dat lukt, geeft dat een fantastisch gevoel. Het defilé van ruim drieduizend mannen en vrouwen eindigt op het Malieveld. Daar begint het informele gedeelte, met muziek. Om dat allemaal te organiseren is bijna een militaire klus.’
Wat denkt u dat dit evenement betekent voor veel veteranen?
‘Uit onderzoek blijkt dat veteranen aangeven dat de dag bijdraagt aan hun gevoel van erkenning en waardering, maar er zit ook een sociaal aspect aan. Mensen die elkaar twintig jaar niet hebben gezien, stappen uit de trein en vallen elkaar om de hals. Het is voor hen een meet & greet, een potje bier drinken, elkaar weer zien na lange tijd. Er komt zo nu en dan heel veel emotie bij kijken. Die ruimte is er ook. Daarvoor zijn er aparte tenten; een soort rustpunten voor als het even te veel wordt.’
Sinds 2005 staat de Witte Anjer symbool voor de waardering voor veteranen. Hopen jullie dat deze net zo breed gedragen wordt als de poppy in Engeland?
‘Het is niet onze ambitie om de Witte Anjer net zo’n emotionele lading te geven als de poppy. Dat heeft ook te maken met de Nederlandse volksaard: wij zijn over het algemeen nuchtere calvinisten. Bij de Britten ligt dat anders, daar heeft het symbool al een veel langere historie. Maar ook hier is de waardering voor de veteranen door de jaren heen gestegen. We zijn op de goede weg, maar we moeten wel innovatief blijven. Daarom gaan we de Witte Anjer de komende jaren meer en meer propageren om hem zoveel mogelijk te verspreiden.’
Jullie organiseren ook een kookwedstrijd voor scholieren. Wat is daar het verhaal achter?
Voor iedere Veteranendag organiseren we een scholenwedstrijd, om ook scholieren te betrekken bij het evenement. Dit jaar hebben we scholen gevraagd om een come back meal te bedenken en te bereiden voor een veteraan die terugkomt van missie. Een jury beoordeelt de maaltijden. De winnaar en diens klas zitten de Ridderzaal. Zo proberen we ook in te spelen op wat jongeren interesseert.’
Kijk voor meer informatie over de Veteranendag en andere activiteiten op www.veteranendag.nl.
Dit interview verscheen eerder in de Militaire Courant editie juni 2019.