‘Die Materialschlacht’, dat is de term die in Duitsland werd bedacht om de Eerste Wereldoorlog te typeren. Verwonderlijk is het niet, want al in de eerste oorlogsmaanden liep de Duitse opmars in het westen vast en volgde een jarenlange strijd in de loopgraven.
De Duitse en geallieerde generaals joegen daarnaast bij onder meer Verdun, Ieper en aan de Somme, om slechts gering terrein te winnen, duizenden van hun militairen de dood in. Ook de burgerbevolking leed zwaar. De Eerste Wereldoorlog mondde met 16,5 miljoen doden uit in een mens- en materieelverslindende uitputtingsslag.
Daarmee is het verhaal van de Grote Oorlog nog niet verteld. In de jaren 1914-1918 vonden namelijk ook enorme militair-technologische ontwikkelingen plaats. De traditionele vorm van oorlogvoeren, waarbij vooral de cavalerie en infanterie het slagveld domineerden, verdween steeds verder naar de achtergrond. Toen in 1918 de wapens zwegen, speelde de infanterist nog steeds een vooraanstaande rol, maar was hij veel beter bewapend. Hij kon beschikken over de handgranaat, de draagbare mortier en – misschien wel de grootste verandering – de mitrailleur. Dit had ook aanzienlijk organisatorische gevolgen. In 1918 bestond de infanteriecompagnie uit gespecialiseerde subeenheden, die elkaar op het slagveld ondersteunden en versterkten.
Dat was nog niet alles. De artillerie speelde tijdens de Eerste Wereldoorlog een veel prominentere rol dan voorheen door de introductie van krombaanvuur, de vuurwals (een regen van granaten om de vijandelijke activiteiten te onderdrukken en de eigen opmars te ondersteunen), betere ontstekingen en een effectievere artilleriewaarneming met onder meer ballons en vliegtuigen. Verder zorgde het gebruik van chemische strijdmiddelen vanaf 1915 voor een nieuw aspect in de oorlogvoering. Hetzelfde kan worden gezegd van het verschijnen van de tank op het slagveld, een jaar later. Voor een geheel nieuwe dimensie van de strijd zorgde ten slotte het luchtwapen. Van een eenvoudig hulpmiddel voor met name de artillerie aan het begin van de oorlog, groeide het in de loop der jaren uit tot een niet meer uit het frontgebied weg te denken strijdmiddel, dat een flinke stempel op het strijdverloop drukte.
De foto’s uit de collectie van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie geven een beeld van de allesvernietigende strijd en de steeds geavanceerdere strijdmiddelen.
Dit artikel is geplaatst in de Militaire Courant editie februari 2019. Klik hier om meer over deze editie te lezen.