In zijn boek Warlord Survival neemt Romain Malejacq je mee in de wereld van warlords in Afghanistan. Het boek is gebaseerd op honderden interviews die Malejacq heeft afgenomen tussen 2007 en 2018 met een diverse groep mensen in Afghanistan: van ministers tot warlords, van onderzoekers tot diplomaten. Hij vertelt alles over Warlords en hoe zij zich aanpassen aan hun omgeving. Sinds hij zijn boek heeft gepubliceerd in 2019 is er veel veranderd in Afghanistan. Om die reden ging ik in gesprek met Romain Malejacq over zijn boek en de huidige situatie in Afghanistan.
Door Kim van Driessen
Warlord Survival
Malejacq schetst in zijn boek het leven van vier warlords (Ismail Khan, Dostum, Massoud, and Fahim) en hoe zij overleven als political entrepreneurs in Afghanistan. Hij focust zich op de vraag: hoe passen warlords zich aan in nieuwe, instabiele, gewelddadige omgevingen die tegen hen werken. De kern van het boek kijkt naar de redenen waarom op westerse gebaseerde instituties niet overleven in Afghanistan, waar persoonlijke relaties en patrimoniale netwerken vaak institutionele regelingen overtreffen.
Er zijn veel boeken geschreven over Afghanistan, maar Malejacq zijn boek springt er tussenuit door de brede benadering. In plaats van een militaire, historische of politieke benadering te gebruiken, neemt hij al deze benaderingen in overweging als hij kijkt naar de Afghaanse staatsvorming. Een frisse blik in een vakgebied wat overladen is met verhalen over de mislukte Amerikaanse interventie. Het is dan ook vooral een aanrader voor mensen die willen begrijpen hoe de politieke omgeving waarin deze interventies mislukken er uit ziet. Dit maakt zijn boek aantrekkelijk voor hen die zich verder willen verdiepen in Afghanistan. Voor de meeste zal de wetenschappelijke toon dan ook geen probleem zijn. Hij licht duidelijk begrippen toe en refereert naar andere onderzoekers, waardoor de lezer zich bewust is van de betrouwbaarheid van de informatie. Daarnaast is veel informatie traceerbaar, wat interessant is voor de geïnteresseerde lezer die zich nog verder wil verdiepen in het onderwerp!
De informatie in het boek is enkel wel gevoelig voor tijd. De situatie in Afghanistan ontwikkelt; de grootste ontwikkelingen zijn natuurlijk het terugtrekken van de Westerse militaire machten en de machtsovername van de Taliban. Om meer te weten te komen over warlords, de Taliban en de huidige ontwikkelingen in Afghanistan, sprak ik Romain Malejacq over warlords en de huidige ontwikkelingen in Afghanistan!
Warlords kunnen niet aan de kant gezet worden
Warlords zijn sinds de jaren ‘70 onderdeel van de Afghaanse politieke structuur. Veel landen ervan uit dat deze warlords aan de kant gezet moeten worden voor het behalen van de statebuilding doelen. Malejacq benoemt dat hij met zijn boek wil laten zien dat actoren zoals Warlords niet aan de kant gezet kunnen worden. Zij hebben de drang om te blijven bestaan en zijn hier goed in. Zij passen zich aan in nieuwe omgevingen en vinden hun eigen weg binnen nieuwe politieke systemen. Op die wijze kunnen ze invloed blijven uitoefenen. Als een statebuilding project ervan uit gaat dat de warlords ondermijnd moeten worden, is dat volgens Malejacq de verkeerde aanpak.
De machtparadox van de warlords
De invloed van de Warlords op de Westerse statebuilding projecten is gezien hun politieke rol aanwezig. Desondanks is hier wel sprake van een paradox. Malejacq benoemt dat de Warlords onderdeel zijn van de staat en zo ook van conferenties zoals de Bonn conferentie, waarbij gelieerde van Warlords Dostum en Fahim aanwezig waren namens Afghanistan. Warlords Fahim en Dostum zijn recentelijk nog vicepresident van Afghanistan geweest. Tegelijkertijd worden de Warlords gezien als actoren die bestreden moeten worden door het statebuilding proces omdat ze veel macht hebben over hun trouwe achterban. Dit laat mooi de duale vorm van macht zien die de warlords hebben. Enerzijds hebben ze formele macht en invloed op het statebuilding proces omdat ze onderdeel zijn van de staat. Anderzijds hebben zij informele macht en invloed die zij verkrijgen door het volk.
De Taliban: in het verleden de gemeenschappelijke vijand van warlords
De Taliban is een hiërarchische organisatie met een sterke ideologie. De organisatie is gefocust op het implementeren van deze ideologie in heel Afghanistan en zelfs verder. Op die wijze zijn ze volgens Malejacq anders dan warlords. Die zijn meer gefocust op hun eigen omgeving en functioneren minder als organisatie. De warlords hebben macht vanwege hun charisma en een interne organisatiestructuur is vaak afwezig. Ondanks de afwezigheid van een interne organisatiestructuur, hebben de warlords in het verleden wel samengewerkt als één. Als er een grote dreiging is, beschermen warlords samen het algemene belang van de Afghaanse bevolking. Dat dit in het verleden het geval is geweest, betekent volgens Malejacq niet dat dit nu ook het geval gaat zijn. Nu de Taliban aan de macht is, hebben de warlords niet meer de capaciteiten om hen te bestrijden mochten ze dit willen. Dat laatste is ook onduidelijk, want waar de warlords zich op dit moment bevinden en wat zij vinden van het Taliban regime is onduidelijk. Malejacq benoemt de mogelijkheid van het betrekken van de warlords in het nieuwe Taliban regime, maar zo ver is het nog niet. Of dit gebeurt is ook sterk afhankelijk van de inclusiviteit van het nieuwe regime.
Een liberale Taliban of toch terug naar vroeger
Langzamerhand zijn de gevolgen van het Taliban regime te zien. Vrouwenrechten worden ingeperkt, kiescommissies worden opgeheven. Toch lijkt dit regime liberaler te zijn dan het voorgaande Taliban regime. Zo zijn er bijvoorbeeld tot op heden nog geen eisen gesteld aan baardlengtes, iets wat twintig jaar geleden wel het geval was. Malejacq verwacht dat de Taliban terughoudend zal zijn met barbarisch gewelddadig beleid, zoals publieke executies, zodat er geen opruiing ontstaat in het Westen. Zolang er geen lijn overschreden wordt, voornamelijk op het gebied van terrorisme, zal het westen waarschijnlijk niet ingrijpen. Afghanen zelf zullen wellicht invloed uit proberen te oefenen, maar zij willen naar verwachting vooral een stabiel regime. Malejacq verwacht dat liberale veranderingen binnen het Taliban regime van binnen uit kunnen ontstaan. Of dit ook gaat gebeuren, zal vanzelf blijken.