Door Michiel Boele van Hensbroek
Aan boord van een klein bootje bevonden zich de lokale bakker en drie schooljongens. De jongens hadden een extra lange zomervakantie omdat Napoleon die zomer bij Waterloo was verslagen. Ze roeiden naar de twee boten van de Royal Navy die bij Brixham voor anker waren gegaan. Aan marineschepen kon de lokale middenstand aardig verdienen. Toen ze bij het schip kwamen werd naar hen geschreeuwd dat ze niets mochten verkopen. De bakker drong aan en kreeg te horen dat, als hij niet wegging, zijn bootje tot zinken werd gebracht. John Smart, een van de schooljongens, zag dat er door iemand aan boord iets in het water werd gegooid. Hij durfde het zwarte flesje niet uit het water te halen. Nonchalant hield hij het onder water in zijn hand water terwijl ze wegroeiden. Uit het zicht van de twee marineschepen haalde hij de flessenpost uit het water. Op een briefje stond ‘We have Bonaparte on board’. Aan boord van HMS Bellorophon bevond zich de beroemde voormalig keizer. De bakker en de schooljongens roeiden terug naar de kust en binnen vijf minuten na aankomst kende iedereen in Brixham het nieuws.
Het nieuws over de beroemde Fransman zo vlak voor de kust verspreiden zich als een lopend vuurtje. Al snel zag het water om de twee marineschepen zwart van de kleine bootjes; iedereen wilde een glimp opvangen van Napoleon. Hij liep het dek op en neer in een mooi pak en leek van de aandacht te genieten. Volgens een lokale krant kreeg hij bloemen en fruit van well-wishers. Een andere bron vertelt hoe hij zijn steek (hoed) afnam voor knappe dames. Rond zessen ging de bel en werd benedendeks het diner geserveerd. De mannen aan bord schreven op een groot krijtbord: ‘He’s gone to dine’. Lord Keith, belast met het bewaken van Napoleon, zat met de toeristen en dagjesmensen in z’n maag. Hij vreesde dat als Napoleon aan land zou mogen gaan de geest helemaal uit de fles zou zijn.
Napoleon was weken eerder verslagen bij Waterloo door een coalitie van Engelsen, Pruisen, Russen en Nederlanders. Na de nederlaag was het Franse leger in grote chaos gevlucht. Twee dagen na zijn verlies was Napoleon terug in Parijs. Hij dacht eraan de ene generaal, de Ney, de schuld te geven van de nederlaag en met een andere generaal maakte hij plannen om zijn leger te hergroeperen. Dat het spel gespeeld was en hij definitief was verslagen wilde hij nog niet weten. Wat later één van de keerpunten in de Westerse geschiedenis zou worden, werd door de hoofdrolspeler nauwelijks als zodanig herkend. Toch werd hij in Parijs gedwongen om zijn keizerlijke troon op te geven. Napoleon bracht nog een week werkloos op het landgoed Malmaison door voordat hij naar de kust vertrok.
Zijn plan was om naar de Verenigde Staten te gaan. Aangekomen in Rochefort werd het Napoleon duidelijk dat het moeilijk zou zijn door de Engelse blokkade heen te komen. Uiteindelijk gaf hij zich over aan de Engelsen. In de veronderstelling dat hij door hen goed behandeld zou worden. Hij beschreef de Engelsen als zijn ‘meest edelmoedige tegenstander.’ Napoleon had het idee zijn dagen te kunnen slijten om een mooie Engelse manor. Hij werd aan boord van de HMS Bellerophon verwelkomd en kreeg de hut van de kapitein. Het is ironisch dat hij juist op dit schip terecht zou komen. Het was immers vernoemd naar Bellerophon uit de Griekse mythologie. De persoon waar het gezegde ‘hoogmoed komt voor de valt’ naar verwijst.
Aan boord schreef hij een brief naar de Prince Regent. In de hoop politiek asiel in Engeland te krijgen somt hij alvast op wat hij nodig dacht te hebben voor een comfortabel leven op het Engelse platteland. Hij zou de naam Muiron of Duroc aan willen nemen. Verder dacht hij een huis groot genoeg voor zijn personeel nodig te hebben. Hij hoopte dat de regering hem van een intendant zou voorzien. “He must not be jailer but a man of quality and honour.” De admiraliteit zou anders beslissen over het lot van de gevallen keizer. Maar hijzelf leefde in de stellige overtuiging dat hij spoedig een aangenaam leven in Engeland kon beginnen.
De Bellerophon was vanuit Rochefort zo snel mogelijk naar Britse territoriale wateren gevaren. Na twee dagen werd besloten Napoleon van de kust van Devon naar het veiligere Plymouth te brengen. Plymouth ligt in een natuurlijke baai waardoor Napoleon moeilijker kon ontsnappen. Sinds Napoleon van Elba was ontsnapt werd hij als onbetrouwbaar gezien en waren de Engelsen bang dat hij benen zou nemen. Een tegenvaller voor de autoriteiten was dat deze locatie nog meer mensen aantrok. De keizerlijke attractie was in een marinehaven nog makkelijker te bezoeken. Ze kwamen in zeiljachten, vissersboten en alle soorten en maten roeiboten. Volgens contemporaine schattingen verdrongen tienduizend bezoekers zich rond de Bellerophon. Van de gewone man tot marineofficieren en modieuze vrouwen in hun zondagse outfit. Voor die laatste categorie was Napoleon ongetwijfeld niet te beroerd om zijn steek af te nemen.
Tot grote woede van de voormalig keizer werd besloten dat hij op het modernere schip de HMS Northumberland naar St. Helena zou worden gebracht. Hij kreeg dus geen mooi buitenhuis maar verbanning naar de Atlantische Oceaan. Verder van God en iedereen verlaten is nauwelijks denkbaar. Hij zette na zeventig dagen voet aan wal op het eiland waar hij zou sterven. Zijn ‘meest edelmoedige tegenstander’, behandelde hem
minder edelmoedig dan gehoopt. Toch was dit lot beter dan de standrechtelijke executie die de Pruisische generaal Von Greisenau voor ogen had toen hij Napoleon achtervolgende in de uren na de slag bij Waterloo.
