Het Coronavirus heeft het leven van kolonel vliegerarts en anesthesioloog Michel Los drastisch veranderd. Op 4 maart werd hij zelf positief getest op Covid19. Hij was met name in de tweede week ziek: had koorts, koude rillingen en hoestbuien. Inmiddels is hij weer volledig hersteld en waarschijnlijk immuun. Als anesthesioloog speelt hij sinds 23 maart een rol in de bestrijding van de Coronapandemie. Samen met twee collega-anesthesiologen werd Los toegevoegd aan de groep intensivisten in het Ikazia ziekenhuis in Rotterdam. ‘En nu leveren we gezamenlijk intensieve zorg aan ernstig zieke Covid19-patiënten.’
Door John Spijkerman
Militair is Michel Los al sinds 1989. ‘Als dienstplichtige werd ik geplaatst op de Vliegbasis Volkel.’ Na zijn dienstplicht en een korte contractperiode werd hij beroeps. Militair anesthesioloog is Los sinds 2006. Hij volgde zijn opleiding in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Als anesthesioloog is hij verantwoordelijk voor het proces rondom een operatie of onderzoek en houdt hij de coördinatie over een patiënt. ‘Ik kreeg de kans om vliegerarts te worden en diverse cursussen en opleidingen op het gebied van acute zorg te volgen.’ Los werd vliegerarts op Woensdrecht en Leeuwarden en ging werken bij het Centrum voor Mens en Luchtvaart (CML) in Soesterberg. ‘Ik kwam voor een belangrijke keuze. Of een verdere carrière als stafofficier met steeds minder hands-on zorgtaken, of solliciteren naar de gepubliceerde opleidingsplaatsen Anesthesiologie. Ik koos voor het laatste en werd dus in Leiden geplaatst.’
Na zijn opleiding werd hij uitgezonden naar de Role 3 in Kandahar. ‘Ik ben daar drie keer geweest en heb het belang van een goede zorgketen ervaren.’ Los merkte dat de diverse missies zorgden voor een enorme ontwikkeling van de militaire gezondheidszorg. Na Afghanistan volgden drie maritieme anti-piraterijmissies en een uitzending naar Mazar-e-Sharif. ‘Ik werd in 2014 Vakgroepoudste van de Militaire Anesthesiologen en Intensivisten en samen met de andere IDR-vakgroepen hebben we steeds, bij elke nieuwe missie op land of zee, het belang benadrukt van een goede ketenzorg van verwonding (of ziekte) tot en met Role 4.’
Na het afronden van zijn anesthesie-opleiding werd Michel Los geplaatst in het Ikazia ziekenhuis. ‘Dat is een middelgrote kliniek in Rotterdam-Zuid die al jaren een trouwe relatie heeft met Defensie via het Instituut samenwerking Defensie en Relatieziekenhuizen (IDR). ‘Aanvankelijk combineerde ik daar anesthesie-diensten met de IC maar met het toenemen van de drukte en zorgzwaarte was dat niet meer verantwoord te combineren.’
‘En toen kwam er een nieuw virus uit Wuhan’, vertelt Los. Op 4 maart werd hij zelf positief getest op het Coronavirus: hij was de 64ste Covidpatiënt in Nederland. ‘Ik werd na acht dagen met lichte klachten alsnog dagelijks zieker, maar ik kon thuis blijven en heb geen extra zuurstof nodig gehad.’ Los zag ondertussen hoe het Coronavirus Nederland veranderde. ‘De normale zorg werd steeds meer afgeschaald en er werd opgeschaald voor de Covid19-zorg.’ Zijn eigen klachten gingen vrij abrupt over, inclusief de vermoeidheid.
Op 23 maart werd hij met twee collega-anesthesiologen in het Ikazia toegevoegd aan de groep Intensivisten. In samenwerking met de verpleging en de OK-afdeling werd het aantal IC-bedden verdubbeld. Zijn waarschijnlijke immuniteit voor het virus zorgt ervoor dat Michel Los (waarschijnlijk) niet meer de risico’s loopt die zijn collega’s nog wel lopen. Vooral tijdens ‘hoog risicomomenten’, zoals het inbrengen van de beademingsbuis – het intuberen – is dat een voordeel.
Los constateert dat het werken op de Covid19-IC’s elke dag nieuwe leermomenten en ervaringen oplevert. Ervaringen in de behandeling van Covid19-patiënten in China en Italië en nu ook Nederland zelf leiden tot aanpassingen van de zorg. ‘Nieuwe inzichten over bijvoorbeeld de vorm van de beademing en allerlei complicerende factoren.’ Tien Algemeen Militair Verpleegkundigen (AMV-ers) helpen het ziekenhuis bij het verlenen van de zorg.
De militair anesthesioloog vergelijkt zijn ervaringen in Afghanistan en de blootstelling aan ernstig trauma en aan triage daar met de behandeling van Covid19-patiënten in Nederland. ‘In Afghanistan was het trauma doorgaans de beslissende factor.’ Bij de behandeling van Covid19-patiënten in Nederland zijn dat de leeftijd en kwetsbaarheid. ‘We voeren gesprekken met oudere mensen met diverse onderliggende medische problemen dat we bij verergering niet meer zullen overgaan tot intuberen en beademen. En dan hoop je maar dat die verergering – die erg snel kan optreden – uitblijft.’
Maar hoe bepaal je wie je als eerste moet behandelen als de druk op het zorgsysteem te groot wordt? Los hoopt dat triage vanwege een tekort aan IC-plekken in Nederland geen realiteit zal worden. ‘Triage met de classificatie T4 werd in het kader van de civiele zorg bij terroristische aanslagen al vaker als optie genoemd en nu hopen we met z’n allen dat de intelligente lockdown ervoor zorgt dat we niet hoeven te triëren voor de dreigende schaarste aan IC-bedden.’
Zijn werkdagen zijn inmiddels meer dan goed gevuld. ‘Tussen de IC-zorg in ziekenhuizen en tijdens Mobiele Intensive Care Unit transporten (MICU) door zijn we als militaire anesthesiologen en intensivisten druk bezig om opnieuw de benodigde, passende zorg en het belang van de zorgketen te benadrukken bij de diverse defensieplannen. We ontdekken nu heel snel de zwakke schakels maar er zijn ook veel mensen erg druk om deze problemen ongekend snel op te lossen. Intensive Care zorg en Intensive Care transporten, ook via vliegtuigen, staan nu hoog op de agenda’s en we hopen dat dat ook na deze crisis zo blijft.’
Als voormalig Covid19-patiënt gaat Michel Los later deze week plasma doneren. ‘Ik doe dat in het kader van wetenschappelijk onderzoek.’ Hij legt uit dat plasma van genezen Coronapatiënten met antilichamen mogelijk als behandeling kan worden gebruikt. En wat gaat hij nu doen? ‘Straks weer naar de IC en deze week opnieuw veel defensie-activiteit ter voorbereiding op missies.’
Anti-Covid19-plasma