In Nassau Two Zero, alweer zijn vierde boek, herschrijft Marco Kroon zijn eerder in Danger Close opgetekende ervaringen. Omdat het persoonlijker kon, gedetailleerder, met gebeurtenissen die eerder – uit veiligheidsoverwegingen, vanwege destijds in het inzetgebied nog actief dienende Special Forces operators – binnenskamers moesten blijven. ‘Nederland heeft recht op het héle verhaal.’
Door Charles Sanders
Zijn humor en jovialiteit hebben na al die jaren van Ridder Militaire Willems-Orde ‘zijn’ niet ingeboet. Als de deur van zijn woning in het Brabantse Schijndel wijd openzwaait, staat daar weer diezelfde Marco Kroon (51) die ik – kort nadat hem dat ridderschap werd verleend – tal van keren, toen nog voor De Telegraaf, mocht interviewen. In goede, maar zeker ook in minder goede tijden.
Even later, aan de keukentafel, terwijl echtgenote Mirjam in de voorkamer achter haar laptop aan het werk is, zegt Kroon: ‘Danger Close was, toen het in 2013 uitkwam, niet compleet. Dat had onder andere praktische redenen. Maar nu wij Afghanistan militair de rug hebben toegekeerd, gelden geheimhouding en veiligheid niet meer. Waardoor ik in Nassau Two Zero belangrijke gebeurtenissen, details en persoonlijke ervaringen alsnog op papier kon zetten. Nunc aut Nunquam. Nu of Nooit, zoals de wapenspreuk van het Korps Commandotroepen luidt. En dit keer geen censuur. Bovendien gaat schrijven me nu, in dit vierde boek en zonder ghostwriter, een stuk gemakkelijker af. Ik kan mijn hart luchten, schrijven neemt stress weg, werkt helend, therapeutisch, ik kan verwerken.’
In het hoofdstuk ‘Persoonlijke overdenking’ van Nassau Two Zero vraagt Marco Kroon zichzelf af of hij ergens spijt van heeft. Het antwoord is ontluisterend:
‘Net zoals elk ander mens zijn er dingen in het leven waar ik eigenlijk niet aan herinnerd wil worden. Zoals dat manneke, dat ik moederziel alleen en hulpeloos achterliet bij die smerige pedofiele warlord. En die keer dat ik uit mijn wagen stapte en, misschien tegen beter weten in, heb staan kletsen met ouderen, vrouwen en kinderen. Eigenlijk gewoon mijn werk, informatie inwinnen. Ondanks dat ik ook blind en doof was voor de waarschuwingen, voor de angst in de ogen van die mensen. Een tijd later, toen we terugkeerden, kwam niemand me meer tegemoet. Geen spelende en lachende kinderen. Niets. Nog nooit was ik zo stil en voelde ik me zo klein. Nooit ben ik dat schouwspel vergeten. Omgeven door duizenden vliegen, aangevreten door honden. Het waren diezelfde ouderen, de vrouwen, de kinderen. Opgeknoopt als beesten. Door die smerige lafaards die vanuit een bepaalde overtuiging vonden dat ze niet met ons mochten praten. Daarvan, lieve Mirjam, Mitchell, Boyd en Sevi, zal ik als mens eeuwig spijt hebben.’
Toewijding
Onthullend is Nassau Two Zero. Vanwege die eerlijkheid, de emotionele kwetsbaarheid van Marco Kroon. Daar, in dat gevaarlijke Zuid-Afghaanse inzetgebied, maar ook na terugkomst in Nederland. Zo beschrijft hij die vrijdag 29 mei 2009, de ochtend waarop toenmalig Koningin Beatrix hem tot ridder sloeg. En de momenten kort daarvoor. In het hoofdstuk ‘De Ridderslag’ bekent Kroon dat hij de live op televisie uitgezonden ceremonie nog geen uur van tevoren had willen afblazen. Omdat hij de woorden van de Koningin over ‘dapper leiderschap’ niet verdient, zo vond hij zelf.
‘Hoezo dapper… Zonder die halve fles wodka van zojuist, durf ik hier niet eens te staan. Ik mag dit circus eigenlijk helemaal niet laten gebeuren. Ik ben deze aandacht en mate van respect en waardering helemaal niet waardig.’ Om te vervolgen: ‘Ik kan gewoon niet anders. Het moet. Fuck, het moet. Lachen hufter, niets laten merken.’
Terug aan de keukentafel in Schijndel licht Kroon toe: ‘Tja, die halve fles wodka, ik dronk mezelf moed in voor die dag. Ik moest dat monster in mij temmen, verdringen. Als commando ben je niet iemand van ‘in de spotlights staan’. Special Forces acteren in stilte, in het geheim, in schemer en duisternis. Dus toen, die ochtend op het Binnenhof, ik had het zonder die wodka niet gekund. Maar van de alcohol ben ik gelukkig al een hele tijd af. En Nassau Two Zero heeft me geholpen mijn gevoel van eigenwaarde terug te vinden, ik kon mezelf weer in de spiegel aankijken.’ Wijzend op een fauteuil, vlakbij het raam, zicht biedend op de achtertuin: ‘Ik schreef vaak tot diep in de nacht, tot het weer licht werd, tot first light.’
Hoe ver zijn betrokkenheid bij dat schrijven ging, ‘vertelt’ de coverfoto van het boek. Een vuist met bebloede knokkels, de vingers krampachtig om dog tags, militaire identiteitsplaatjes, geklemd. ‘Míjn vuist, míjn knokkels, míjn vingers, míjn dog tags’, licht Kroon toe. De glinstering in zijn ogen transformeert voor heel even in dofheid, in leegte, voor een moment lijkt het vuur weg. ‘Tot bloedens toe geslagen tegen een muur. Dat wilde ik zo.’ De betekenis van de tekst onder de foto wordt er nog meeslepender door. ‘Gewonnen slag, verloren oorlog. De duistere kant van een medaille’.
Nassau Two Zero gaat over de inzet van Kroon en zijn peloton van de Special Forces Task Group Viper in de periode maart-september 2006, tijdsbestek van de zwaarste gevechten door Nederlandse eenheden in Zuid-Afghanistan geleverd. Tijd van successen, tijd van verliezen. Zo wordt in hoofdstuk ‘Het oog van de naald’ een inzet bij de White Compound in de Chora Vallei beschreven.
‘In de verte, op onze rechterflank, horen en zien we dat de Aussies massaal worden aangevallen met vuur vanuit de noordrand. Rookpluimen, tracers en inslagen romdom hun voertuigen. Met veel agressie beantwoorden de Australiërs het vuur. Apaches beginnen te bewegen en laten hun wapens los in de diepte. Pop pop pop pop… Het geluid van het machtige 30 mm kanon galmt door de vallei, gevolgd door de wat minder nauwkeurige rocketpods: sssssssshhhh… sssshhhhhh.’
Even later: ‘Ik bemerk dat we ongemerkt toch wel heel ver deze pas zijn binnen gereden. Of gelokt? Hebben ze daarom nog niet gevuurd? Onze eerdere peilingen wezen uit dat op links niets zat. Of hebben ze ons dat láten denken? En dan, voordat ik mijn gedachte kan afmaken, uit het niets… Vanuit alle zijden gaat het helemaal los. Een daverend geknetter en geknal dringt mijn oren binnen. Ik schrik niet eens. De adrenaline neemt het automatisch over. Deze vijandelijke vuuropening móet wel een gecoördineerde actie zijn. Dit is duidelijk een vooropgezette val. Wat rest is… vechten!’
‘Zonder een seconde van twijfel beantwoorden onze boordwapens massaal het vuur. Ook ik open het vuur, meld ons vuurcontact en noteer timings en coördinaten op mijn whiteboard. Terwijl ik doelen aangrijp die voor me opdoemen, zie ik rookpluimen van RPG’s en stofwolkjes van kogelinslagen rondom de voertuigen. Geweerschoten en explosies echoën onafgebroken tegen de bergwanden. Welcome in hell.’
Tunnel of death
Pelotonscommandant Marco Kroon vertelt hoe zijn JTAC, Maurits, uiterst effectief Amerikaanse Apache-heli’s op de voor hem onzichtbare doelen inzet, waardoor de kogelregen rondom de Nederlandse voertuigen stopt. Als Kroon vervolgens schrikt door het vuur, vlakbij van een gevechtshelikopter, automatisch bukt en naar zijn wapen grijpt, grijnst commando Maikel hem toe: ‘Slecht geweten ouwe…’
Even later wordt de Nederlandse eenheid op de korrel genomen door een sniper. ‘De kogels van het enkelschots wapen blijven rondom ons inslaan en ricocheren. Tak… Piioein. Tak… Peng. Dan een keihard geluid van ijzer op ijzer. Inslag in het voertuig, de geur van diesel, lekkende jerrycan. Speurend door mijn 6×42 veldkijker zoek ik het terrein af. Ik moet verdomme weten waar dat schot elke keer vandaan komt. Dit is een ervaren sniper. Kan niet anders.’
Uiteindelijk ontaardt de strijd in een orgie van explosies, knallen, rook, zand en stof. Ook bij de Australische SAS-eenheid gaat het helemaal mis, zo constateert Kroon. ‘Zware inslagen aan alle kanten van hun voertuigen. Compleet omgeven door stof, rook en vuur. Zo te zien zijn zij er misschien nog wel slechter aan toe, dan wij.’
Dan klinkt over de radio ‘Man down, Man down!’ Marco Kroon, in Nassau Two Zero: ‘Verdomme, wat een ellende! Een Australiër is neer. Ineens is alles anders. De gewonde heeft prio. Die moet als eerste weg door deze tunnel of death en dat gaat nu met mijn ingezet plannetje niet lukken. Een snelle, instinctieve analyse doet me beseffen dat we niets anders kunnen dan gewoon weer voorwaarts gaan. Het is onnatuurlijk, het is gekkenwerk, maar het is niet anders. Als de overlevingsdrang van een roofdier dat in een hoek is gedreven. Want die Aussie is één van ons!’
Uiteindelijk lukt het, met luchtsteun van twee Apaches, de gewonde met een Amerikaanse Black Hawk helikopter te evacueren. En beslist luitenant Kroon om niet in te gaan op het verzoek van de Australische SAS-eenheid om terug de vallei in te gaan, om wraak op de Taliban te nemen. ‘Mogelijk dat ik er zelf anders in had gestaan, als het één van mijn eigen kerels was geweest die gewond was geraakt. Maar op dit moment, en zeker bij daglicht, is het op alle fronten niet slim en onprofessioneel om die fucking killbox weer terug in te rijden.’
Kroon weigert de levens van zijn mensen op het spel te zetten, ondanks dat Australiër Martin als COS de leiding heeft en hij dus feitelijk een dienstbevel weigert. ‘Stiekem ben ik toch wel een beetje trots op mezelf dat ik mijn poot stijf houd en voor deze optie heb gekozen. Was lastig om tegen de wil van deze kerels van de SAS in te gaan.’
Zestien jaar later, terug in rustig Schijndel, vertelt de Ridder Militaire Willems-Orde over zijn persoonlijke missie met Nassau Two Zero: ‘Ik wil met dit boek het complete verhaal van de operaties van Task Force Viper vertellen; het is dan ook zonder bemoeienis van Defensie tot stand gekomen.”
Kwetsbare kant
En, het moet gezegd: Marco Kroon laat zijn kwetsbare kant in dit vijfde boek zien. Want het gaat ook over twijfels, over heimwee naar Mirjam, naar zijn drie zoons. Wat hem siert: ondanks tal van strubbelingen met het ministerie van Defensie, onder andere na incidenten in zijn privéleven, is Nassau Two Zero zeker geen afrekening. Kroon zwijgt over staatsgeheime operaties, de zogenoemde black ops., over de pijn die hem persoonlijk nog altijd kwelt nadat er alom twijfel was gezaaid over de gebeurtenissen die de Ridder Militaire Willems-Orde in boek nummer drie – Kroongetuige, uit 2018 – omschrijft; zijn gijzeling en verkrachting.
Defensie drukte hem, na al wat gebeurd was, het veteranenwereldje in. Als Stafofficier Veteranenzaken en Post-Actieven bij Staf Commando Landstrijdkrachten. Menig ander lid van het Korps Commandotroepen zou bij zo’n erebaantje in de schijnbare luwte van het militaire bestaan de vuile was hebben buiten gehangen. ‘In dat veteranenwereldje krijg ik waardering’, zegt Kroon. ‘En als Ridder kan ik voor die oud-strijders en voor de post-actieven deuren openen die anders voor hen gesloten zouden blijven. Wij zijn in deze samenleving heer en meester geworden in het verloochenen van onze vrienden, van onze maten. Maar ik doe daar dus niet aan mee. ’
Dat blijkt ook uit de woorden die Marco Kroon als persoonlijke boodschap op pagina 9 van het door mij meegenomen exemplaar van Nassau Two Zero schrijft. ‘Beste Charles, Heel goed je weer gesproken te hebben. Dank voor je steun, al die tijd. Hopelijk zien we elkaar vaker! Hartelijke groet, je maatje Marco.’
Of met Nassau Two Zero de cirkel rond is voor majoor Marinus Johannes Kroon, Ridder Militaire Willemsorde, Irak-, Afghanistan- en Mali-veteraan, 51 jaar oud? ‘Misschien komt er ooit nog eens een boek over de KCT-inzet in de Sahara van broeierig Mali, West-Afrika, die onder de vlag van de Verenigde Naties uitgevoerde operatie daar,’ luidt het antwoord. ‘En, wat ik zeer zeker nog van plan ben, is schrijven over het lot van het thuisfront. Over hun eenzaamheid, hun vragen en angsten. De titel heb ik al. Kut-vader. Want dat was ik voor dat thuisfront. Voor Mirjam, voor mijn drie zoons.’
Marco Kroon, Nassau Two Zero, Uitgeverij Trinitas Corona, 400 pagina’s €22,95
fotoalbum €29,95
Nieuwsgierig naar het boek? Koop het bij uw lokale boekhandel, bijvoorbeeld uit deze lijst. Meer weten over Marco Kroon en het boek? Kijk dan op www.marcokroon.nl Via deze website is ook exclusief het fotoalbum te verkrijgen, zie de afbeelding hierboven.
Foto’s: privécollectie Marco Kroon, zie meer foto’s in het fotoalbum dat tegelijk met het boek Nassau Two Zero is verschenen.