Leven en werken op een onderzeeboot: kameraadschap, avontuur en een bijzonder stukje techniek!

Luitenant ter zee der eerste klasse Menno Mertens is commandant van onderzeeboot Zr. Ms. Zeeleeuw. We waren benieuwd naar het leven en werk onder water. We stelden hem een paar vragen toen hij zich aan wal bevond.

Kunt u zich nog het moment herinneren dat u voor het eerst onder water ging met een onderzeeboot?

‘Zeker! Het is alweer een tijdje terug, in 2004. De boot was in ‘docking’ geweest en had groot onderhoud op een werf gehad. Het is daarna altijd extra spannend voor de bemanning, want je weet niet zeker of het weer helemaal waterdicht is. Werkt alles nog wel?

‘Voor mij persoonlijk was het onder water gaan heel spannend, maar tegelijkertijd ook een deceptie. Je merkt er niet echt veel van, behalve dan op die dieptemeter. Het is helemaal niet spectaculair en dat is eigenlijk wel prettig. Al snel was het gewoon heel ontspannen.’

Je begeeft je met de hele bemanning in een kleine ruimte. Hoe is de sfeer onderling?

‘Onderzeedienst is broederschap en iedereen is bijzonder gemotiveerd om met die boot naar zee te gaan. Er is weinig hiërarchie en iedereen is heel sociaal. Ik spreek bijvoorbeeld de jongste matroos regelmatig, juist omdat er zo’n ontspannen sfeer aan boord is. Dat is ook wel nodig, want je kunt geen conflicten aan boord hebben. We letten dus goed op elkaar en praten veel.’

Wat voor soort mensen werken er op een onderzeeboot?

‘Er is een speciale fysieke en mentale keuring. Je moet bijvoorbeeld kunnen ontsnappen uit een onderzeeboot, dus dat is iets waar je toe in staat moet zijn na een gedegen training. Bij de psychologische keuring wordt gekeken hoe je onder druk werkt, maar ook hoe je in een groep functioneert die onder spanning staat.

‘Op het tussendek drink ik met iedereen een kop koffie, maar als het spannend wordt, voegt iedereen zich weer in zijn rol. Op de commandocentrale, in het hart van de boot, gaan we wel formeel met elkaar om. Daar is de hiërarchie wel duidelijk aanwezig.’

Gaat u in de privésfeer anders met mensen om door uw werkzaamheden aan boord?

‘Dat zijn twee verschillende werelden, maar ik merk niet dat mijn werk aan boord mijn privéleven bepaalt. Thuis besluit ik zelf met wie, waar en wanneer ik omga, terwijl je het op een onderzeeboot moet doen met de mensen die op dat moment aanwezig zijn.

‘Ik merk wel dat ik een sociale kameleon ben en mij makkelijk kan voegen naar de mensen die ik om mij heen heb. Dat heb ik geleerd aan boord, dat je met iedereen normaal om moet kunnen gaan. Dat is een basiscompetentie van een onderzeebootman.’

Wat zou u willen zeggen tegen mensen die overwegen op een onderzeeboot te gaan werken?

‘Voor kameraadschap zit je bij de onderzeedienst goed, want iedereen is gepassioneerd met zijn werk bezig. Daarnaast bevat het werk een stukje avontuur, want we gaan de hele wereld over en we maken best unieke dingen mee. Je werkt natuurlijk ook met een bijzonder stuk techniek: een krachtig wapensysteem dat onder water vaart met tweeënzestig man aan boord.’

Je hoort de laatste tijd veel verhalen over slechte staat van het materieel bij Defensie en het gebrek aan voorraden. Merkt u daar zelf iets van?

Een onderzeeboot functioneert in een vijandige omgeving, waarbij het water op de romp drukt. Er is daarom veel aandacht voor onderhoud en er wordt geïnvesteerd om de boot veilig te houden. Zo is er in de Zeeleeuw recentelijk geld gestoken voor een modern wapensystemen. Ik herken me dus niet in die kritiek, maar ik kan mij voorstellen dat dit wel geldt voor andere onderdelen.’

In de Militaire Courant geven wij een overzicht van Nederlandse eenheden die wereldwijd actief zijn, maar onderzeeboten worden hierbij niet vermeld. Waarom is dat zo?

‘We doen nooit uitspraken over waar onderzeeboten zich bevinden. Als we daar informatie over prijsgeven, is het makkelijk om de gaten in te vullen en de locatie te achterhalen. Je weet nooit waar de boot is, hij kan er zo maar zijn. Houdt er maar rekening mee!’

Dank voor dit interview. Is er iets wat u zelf nog graag onder de aandacht wilt brengen?

‘Ik vind de commandantenopleiding heel bijzonder. Zestien weken lang moet je onder hoge stress je eigen grenzen verleggen. Zo’n goede opleiding is echt uniek! Ik mag als 35-jarige met een relatief zwaar wapensysteem naar zee en door de gedegen vooropleiding hoef ik nu als commandant nooit meer tot op mijn eigen grenzen te opereren. Ik weet precies tot hoe ver ik kan gaan.’

Specificaties