Militaire stemwijzer (compleet)

Volgende week vinden de verkiezingen plaats! In de afgelopen tijd publiceerde de redactie de ‘militaire stemwijzer’ in vier delen. Nu staat alles overzichtelijk bij elkaar. Hopelijk biedt dit ondersteuning bij het bepalen van uw stemkeuze.

Algemeen: de partij richt zich voornamelijk op ouderen en het zal dan ook niet verbazen dat hun programma beperkt is als het gaat om Defensie.
Over het budget doet de partij geen (harde) uitspraken, wel zien ze de NAVO als hoeksteen van het veiligheidsbeleid en zijn ze geen voorstander van een Europees leger. Binnen Europa zijn ze wel voorstander van taakspecialisatie. Welke taak ze voor Nederland zien en wat dat betekent voor Nederland is onduidelijk.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


Denk heeft een zeer duidelijke kijk op defensie. De organisatie moet in hun ogen ingericht worden op conflictpreventie en vrede. Een visie die zich uit in een zeer summiere Defensie-paragraaf. De 2%-norm van de NAVO moet van tafel. Dat kan ook aangezien ze vinden dat er niet meer geïnvesteerd moet worden in duur gevechtsmateriaal zoals: straaljagers, helikopters en nieuwe onderzeeboten. Nationaal moet er ook een verbod op kernwapens komen.
Grote vraag is voor ons hoe je je kunt richten op conflictpreventie zonder over een krijgsmacht met enige slagkracht te beschikken.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


Net als 50+, is de PvdD een partij met een zeer specifieke doelgroep. In het licht van de coronapandemie en de rol die onze manier van samenleven met dieren daarin speelt, zouden ze de komende verkiezingen best kunnen groeien. Ondanks hun ‘stokpaardjes’ hebben ze toch een aantal duidelijk standpunten over Defensie.
De PvdD kiest voor een volledig autonoom, en dus geen Europees, leger. Met die krijgsmacht nemen we geen deel meer aan NAVO-missies, maar kiezen ze voor deelname aan missies die door de VN zijn goedgekeurd. Deelname van militairen aan die missies mag in de ogen van PvdD alleen als je ouder bent dan 21. Ook rekrutering van minderjarigen, denk bijvoorbeeld aan de VeVa-opleidingen, willen ze verbieden. 
Op het gebied van materieel streeft de partij een verbod op kernwapens na en pleiten ze ervoor om te stoppen met de aanschaf van de JSF en de F-16 te moderniseren.
Je mag van deze partij in een debat heldere standpunten over defensie verwachten. Die standpunten leiden hoogstwaarschijnlijk niet tot een groei naar de NAVO-norm, maar eerder naar nog verdere bezuinigingen. 
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


Dat D66 vindt dat het defensiebudget moet groeien naar het Europees gemiddelde, mag geen verrassing zijn. Al jaren is de partij immers de voorvechter van de EU en een Europese krijgsmacht binnen de NAVO. Een krijgsmacht die openstaat voor EU burgers en een EU die een gezamenlijk beleid voert op het vlak van wapenexport.
De partij wil verder dat het leger fundamentele veranderingen ondergaat. Zo pleiten ze voor meer flexibiliteit bij Defensie door meer samenwerking met de private sector (bijvoorbeeld met reservisten) en meer diversiteit.
Verder willen ze dat Defensie meer aan het milieu bijdraagt door minder gebruik te gaan maken van fossiele brandstoffen en onderkennen ze de toegenomen dreiging van Cyber. Om die dreiging tegen te gaan zijn ze voor de oprichting van een cybereenheid als krijgsmachtonderdeel.
Ook Space vraagt in het programma van D66 om een eigen krijgsmachtonderdeel, natuurlijk gekoppeld aan een EU-ruimtestrategie.
De partij ziet dus een vrij stevige koersverandering en grote aanpassingen binnen Defensie. Interessante vraag is of deze reorganisaties en innovaties mogelijk zijn met een defensiebudget van minder dan de NAVO-norm; laat staan het Europees gemiddelde.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.
Lees hier het interview dat de Militaire Courant hield met woordvoerder Salima Belhaj.


In de Defensieparagraaf van GroenLinks vinden we geen duidelijkheid over de NAVO-norm van 2%. Omdat zij wel aangeven dat ze inzetten op een betere samenwerking binnen Europa, nemen we aan dat ze die norm ook niet als strikt noodzakelijk zien.
Als speerpunten binnen hun Defensiebeleid, pleiten ze voor een stuk taakspecialisatie. In dat licht moet Nederland investeren in de Marine. Los van die specialisatie ziet de partij een dreiging op het gebied van Cyber en willen ze dat er ook op dat gebied geïnvesteerd wordt.
De Nederlandse krijgsmacht moet in de ogen van GroenLinks ook deel uit gaan maken van een Europees leger, met die kanttekening dat inzet van het leger een soeverein besluit blijft. Tot slot pleit de partij voor een verbod op kernwapens.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.
Lees hier het interview dat de Militaire Courant hield met woordvoerder Tom van den Nieuwenhuijzen.


De SGP heeft misschien wel een van de meest uitgebreide Defensieparagrafen van de partijen die deelnemen aan de verkiezingen. De kleine maar stabiele partij ziet de NAVO als hoeksteen van het veiligheidsbeleid en wil daarom dat de 2%-norm wettelijk vastgelegd wordt. Om toe te kunnen groeien naar het binnen de NAVO afgesproken budget, vinden ze dat er een meerjarenplan op tafel moet komen.
Ze willen investeren op vrijwel alle vlakken: meer JSF’s, de bewapening van Reapers, een uitbreiding van de helikoptercapaciteit, de aanschaf van nieuwe onderzeeboten, maritieme patrouillevliegtuigen, de terugkeer van de gevechtstank en een luchtverdedigingssysteem.
Los van alle materiële inspanningen, onderkennen ze dat er ook op het gebied van personeel veel moet veranderen. De beloning van militairen moet marktconform worden en ook in de secundaire arbeidsvoorwaarden moet worden geïnvesteerd. Verder zien ze dat personeelszorg ook bestaat uit goede huisvesting, voedselvoorziening en medische zorg voor militairen. Om hun werk te kunnen doen dienen militairen ook te beschikken over goede persoonlijke uitrusting. Overigens moet de eigen defensie-industrie voorrang krijgen.
Op het gebied van cyber pleiten ze voor investeringen in de IT en een hoger budget voor de MIVD waar de mens wel de uiteindelijke besluiten neemt.
Bijzonder in hun programma is dat de SGP meent dat Nederland zich moet voorbereiden op een oorlog die volledig gedomineerd wordt door geavanceerde sensoren, snelle netwerken en kunstmatige intelligentie. Een zogenaamde hyperwar. Puur op basis van de Defensieplannen, behoort de SGP tot een van de helderste keuzes.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


Binnen de PvdA lijkt het erop dat de NAVO niet de basis zal blijven. NAVO is nu nog de norm, maar Nederland moet deel uit gaan maken van een sterker Europees blok. De huidige out-of-area-operaties van de NAVO passen in de PvdA-optiek niet meer in de rol die wij als Nederland willen en moeten spelen en dus zien zij een EU die in de toekomst strategisch autonoom kan optreden.
In het verkiezingsprogramma geeft de partij aan dat het Defensiebudget verhoogd moet worden, maar naar welk niveau vermelden ze niet. Kijk je echter naar de overige punten in het programma, dan lijken de meeste programmapunten gericht op Europese samenwerking, wat mogelijk sterk doet vermoeden dat ze van mening zijn dat ze zich eerder willen conformeren aan het EU-gemiddelde in plaats van aan de NAVO-norm.
De deelname aan missies is weliswaar belangrijk, maar de prioriteit van Nederland moet liggen bij  missies met een volkenrechtelijk mandaat, maar ze vinden wel dat er ook binnen de NAVO taken zijn die uitgevoerd moeten kunnen worden.
Om alle taken naar behoren uit te kunnen voeren, ziet de PvdA het als essentieel dat er voldoende (kwalitatief) personeel aanwezig is met een fatsoenlijk salaris. Tot slot willen ze prioriteit leggen bij de bescherming van onze cyberomgeving en zien ze wel een rol voor de JSF, maar willen ze geen nucleaire capaciteit voor de F-35.
De PvdA is een partij die solidair kijkt naar de belangen van werknemers, als je gericht bent op een betere CAO, is de partij een van de betrouwbaardere keuzes. Als je kijkt naar de organisatie kom je bij deze partij iets minder uit, maar door de jaren heen hebben ze Defensie altijd als een belangrijk onderdeel van onze maatschappij gezien.
Bekijk hier het partijprogramma.


Het FVD heeft een aantal korte en krachtige standpunten over Defensie, te beginnen bij het groeien naar de 2% BNP, de NAVO-norm. Ze kiezen ook heel duidelijk voor de NAVO (zonder Turkije) en zetten zich af tegen de EU.
Het geld dat er bij Defensie bij komt is vooral intern gericht. Dat blijkt bijvoorbeeld aan de uitbreiding van de marechaussee en de nationale reserve die zij zien, maar ook aan de investeringen in het materieel, de inzetbaarheid daarvan. Waarvan ze vinden dat die, conform Israëlisch model, vooral ook gekoppeld moet worden aan de eigen wapenindustrie.
Op personeelsgebied richten ze zich op arbeidsvoorwaarden voor militairen, het AOW-gat en respect voor veteranen.
Groeien naar de NAVO-norm klinkt goed, maar de partij maakt dat inhoudelijk niet concreet. Met de voorgestelde investeringen blijven ze daar hoogstwaarschijnlijk ruim onder. Wij vinden het daarom lastig om hun programma t.a.v. Defensie op waarde te schatten en komen daardoor tot een laag oordeel.
Bekijk hier het partijprogramma.


Net als de SGP is de CU een conservatieve partij en heeft daarmee ook een vrij stevig defensieprogramma. Toegroeien naar het Europese gemiddelde is voor de partij een eerste stap van een meerjarenplan richting het bereiken van de NAVO norm.
Voor onze veiligheid is het voor de CU essentieel dat we niet alleen samenwerken binnen de NAVO, maar ook binnen de EU waar ze niet alleen naar meer samenwerking zoeken, maar ook een groeiende taak voor zien weggelegd. Zo zijn ze voorstanders van een EU hoofdkwartier, defensiefonds en operaties die solidair gefinancierd moeten worden.
Op personeelsgebied zetten ze in op het tegengaan van de uitstroom en goede geestelijke zorg. Qua beloning pleit de partij voor een herziening van het loongebouw.
Om digitale dreigingen tegen te gaan moet er fors geïnvesteerd worden in cyber. Een werkvlak waar samenwerking met private partijen absoluut noodzakelijk is. Daarnaast moeten er voor cyberoorlogen regels komen volgens hetzelfde beginsel van het humanitair oorlogsrecht.
Ten aanzien van missies stelt de CU dat er een volkenrechtelijk mandaat moet zijn om te kiezen voor deelname en dat het monopolie hiervoor bij de staat blijft liggen en niet bij private military companies.
CU heeft bewezen een partij te zijn die haar standpunten formuleert vanuit principes en is daarmee een betrouwbare factor als het gaat om haar standpunten.
Bekijk hier het partijprogramma.


Het CDA opent haar Defensiestandpunt met de gedachte dat vrede en veiligheid niet vanzelfsprekend zijn. Daarom willen ze investeren in een krijgsmacht die beschikt over hoogwaardig zwaar materieel, maar ook over de technologie om beschermd te zijn tegen cyberdreigingen.
Om het hoofd te kunnen bieden tegen de huidige en toekomstige dreigingen, willen ze in tien jaar tijd groeien naar een Defensiebudget dat voldoet aan de NAVO-norm. De NAVO zien zij ook als de belangrijkste garantie voor onze gemeenschappelijke veiligheid, maar ze zien ook dat investeringen in de militaire samenwerking binnen Europa gedaan moeten worden.
De investeringen in Defensie bestaan bij het CDA uit de versterking van zwaar materieel en hoogwaardige technologie. Dit overigens waar mogelijk samen met onze eigen Defensie-industrie.
Op het gebied van personeel pleiten ze voor een modern loongebouw, een goed salaris en betere kazernes.
Het programma van de CDA is geordend op een aantal hoofdthema’s of via een alfabetische lijst. Om alle inzichten t.a.v. Defensie terug te vinden moet je bijvoorbeeld ook kijken naar de paragrafen veiligheid en terrorisme. Dat maakt het wat zoeken. Concrete uitspraken, harde beloftes en het hoe vind je er helaas niet helder in terug.
Lees hier het interview met Tweede Kamerlid Hanke Bruins Slot.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


De SP heeft geen aparte Defensieparagraaf in het verkiezingsprogramma staan. Hun ideeën over de krijgsmacht vind je terug onder het kopje ‘een betere wereld’.
Onder dit kopje vind je twee ‘bulllits’ waarin ze hun kijk op Defensie kort en helder verwoorden: stop de strategie van permanente oorlog en hervormen van de krijgsmacht.
De partij ziet voor de Nederlandse Defensie geen rol binnen de ‘agressieve’ NAVO. Inzet van de krijgsmacht gebeurt in hun optiek alleen wanneer dit onder leiding van de VN (de basis van een nieuwe internationale veiligheidsstructuur in plaats van de NAVO) geschiedt of voor de verdediging van het eigen grondgebied.
Dit betekent niet alleen dat de krijgsmacht gereorganiseerd moet worden, maar ook dat geplande investeringen teruggedraaid gaan worden. Het geld dat vrijkomt door de aanschaf van nieuwe onderzeeërs te stoppen, zal worden geïnvesteerd in onderwijs.
De SP kiest duidelijk voor een insteek waarin de politiek en de VN problemen oplossen met praten. Het leger past maar in heel beperkte mate in deze ideologie.
Lees hier het interview met woordvoerder Sadet Karabulut.
Bekijk hier het partijprogramma.


De VVD ziet NL als een exportland pur sang. Om die positie te kunnen handhaven, vinden zij het belangrijk om op het gebied van Defensie een bijdrage te leveren aan onze bondgenoten. Enerzijds kijken ze daarmee naar de NAVO, anderzijds naar de EU. Binnen de EU hangt dit vooral samen met migratiestromen en directe dreigingen vanuit Rusland en China.
Qua begroting willen ze snel toegroeien naar tenminste het EU-gemiddelde als een eerste stap om door te kunnen groeien naar de NAVO-norm. Om zowel voor de NAVO als de EU van waarde te kunnen zijn, zien zij voor Defensie een grote rol in niche-capaciteiten en investeren in onderdelen waar binnen de NAVO een grote behoefte aan is.
Bij niche-capaciteiten noemen ze bijvoorbeeld raket- en luchtverdedigingssystemen. Voor de NAVO-behoefte wil de VVD inzetten op JSF, onderzeebootcapaciteit en een technisch hoogwaardige landmacht met voldoende slagkracht en voortzettingsvermogen. Alleen op deze manier kunnen we immers blijven deelnemen aan de noodzakelijke missies.
Op het gebied van digitaal en cyber, pleit de partij voor de oprichting van een cybercommando, robotisering en samenwerking met de diverse inlichtingendiensten. Capaciteiten die we ook in kunnen zetten voor of met onze bondgenoten.
Op personeelsgebied wil de VVD investeren in de arbeidsvoorwaarden en de kazernes. Om over voldoende personeel te kunnen beschikken, zoeken ze naar flexibele oplossingen zoals het delen van personeel met bedrijven.
Om de visie van de VVD waar te maken, zijn er grote investeringen nodig. Dit maakt de groei van het budget ook tot een absolute noodzaak.
Lees het interview met woordvoerder André Bosman.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.


In de ogen van de PVV is de verdediging van Nederland de belangrijkste taak van het leger. De grootste dreiging die zij zien, is de Islam en het Islamitisch terrorisme. In hun verkiezingsprogramma willen ze dit bestrijden door het bewaken van de grenzen, het beveiligen van grote installaties die gevoelig zijn voor terroristische aanslagen en over het terugveroveren van ‘onze’ straten.
Hoewel ze veel belang hechten aan goede banden met Amerika (dat is iets anders dan de NAVO), laten ze zich in hun programma niet uit over de investeringen (gaan we naar de 2%-norm groeien?) in Defensie. Wel zijn ze duidelijk dat ze voor Defensie binnen Europa geen rol zien. Gezien de visie van de partij op Europa als geheel is dit geen verrassing, maar als gekeken wordt naar de rol die zij voor defensie zien bij het stoppen van migratieproblematiek is dit geen logische keuze. Binnen de NAVO zien de PVV Turkije als een bedreiging die verwijderd moet worden.
De PVV ziet een noodzaak voor een sterke en gezonde krijgsmacht, maar wil stoppen met de deelname aan ‘vage’ buitenlandse missies en bijvoorbeeld de aanschaf van de JSF. Binnen die krijgsmacht is overigens geen plaats voor mensen met een dubbele nationaliteit omdat zij voor Erdogan kunnen gaan vechten.
Verrassend in hun defensieparagraaf is overigens het aanhalen van de (economische)banden met Rusland.
De PVV doet geen uitspraken over het defensiebudget, maar gezien de taken die zij voor de krijgsmacht zien, een soort veredelde oproerpolitie, verwachten we dat deze flink zullen dalen.
Bekijk hier het verkiezingsprogramma.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.