‘Accepteren of tolereren zijn twee totaal andere werelden’
Ter ere van de Canal Pride Amsterdam, die deze week is, heb ik een aantal interviews gehouden met mensen die van doen hebben met LHBT+ en Defensie. Vandaag spreek ik Luitenant-kolonel Wilko, de Humanistisch Geestelijk verzorger die conferenties organiseert voor de SHK, zowel de LHBT-conferenties als de Transgender-conferenties.
Door Inge Kommeren
Voor wie zijn de conferenties bedoelt? ‘Voor alle LHBT+’ers binnen Defensie, zowel militair als burger. Waar dat nodig is, zijn partners of ouders ook welkom, want die horen er ook bij. Ik sluit op dat niveau ook niet uit. We moeten natuurlijk wel voorzichtig zijn dat de conferentie bedoeld is voor de militairen en het burgerpersoneel van Defensie.’
De conferenties zijn vooral een ontmoetingsmoment. ‘Er wordt heel veel gesproken. Mijn vragen zijn altijd gestoeld op bestaansrecht: “Hoe gaat met je? Hoe sta je in je transitie? Hoe is het met je geaardheid binnen de club waar je nu werkt? Ervaar je tegenwerking? Is er schaamte? Zijn er schuldgevoelens? Heb je het idee dat er uitsluitingsmechanismes plaats vinden?” Daar doen we drie dagen over. Ik ga nu heel snel die vragen door, maar alle vragen die ik stel, zijn trage vragen. Daarmee word je eigenlijk gedwongen om naar je gevoel toe te gaan. Dat is met de intentie dat mensen makkelijker over hun gevoelens leren te spreken, ervaren en voelen dat ze het waard zijn binnen een organisatie als Defensie om goed te functioneren, maar dat ze ook weten dat mensen beschermd worden.’
Daarnaast doen ze ook vaak een leuke saamhorigheidsactiviteit. ‘De tweede dag gaan we meestal ergens naartoe. We zijn bijvoorbeeld naar een roze bejaardencentrum geweest in Amsterdam. Ik heb piano gespeeld, ik heb gezongen, we hebben elkaar ontmoet, koffie, thee, lunch. We zijn met roze bejaarden, waaronder een aantal militairen, naar het Homomonument geweest, en we hebben daar een bezinningsmoment gehad. We doen ontzettend veel leuke dingen. We zijn naar Henk Krol geweest, we zijn naar de Tweede Kamer geweest, naar Boris van der Ham, het oud-voorzitter Humanistisch Verbond. Ahmed Marcouch is bij ons geweest. We hebben veel bekende Nederlanders gevraagd om iets te vertellen, iets te doen.’
De saamhorigheid maakt de conferenties echt de moeite waard volgens Wilko. ‘Dan denk je: ‘drie dagen is heel veel’. Dat denk ik ook altijd, maar het vliegt voorbij die dagen, want er zijn zoveel onderwerpen die we bespreken met elkaar. We houden elkaar ook op de hoogte van hoe is de privésituatie. Het is gewoon een hele fijne sfeer van ontmoeten en met name herkenning en erkenning. Als je jonge militairen binnen ziet komen, dan zijn ze altijd een beetje beschaamd, en na twee of drie uur zijn ze één in de groep. Wat ik heel erg belangrijk vind is dat je het gevoel hebt: ik hoor erbij, no matter what.’
Er mogen zijn en open staan voor verschil
Het lijkt misschien gek dat er een aparte conferentie is voor transgenders, terwijl ze in principe inbegrepen zijn bij de LHBT-doelgroep, maar dat is wel degelijk nodig. ‘Dat is een wezenlijk verschil. Vroeger zeiden mensen, dat is een transseksueel, maar het is een transgender. Het gaat namelijk bij transgenders niet over seks, en de voorkeur die je hebt voor mannen of vrouwen, of beiden. In die transitie is seksualiteit een heel ander onderwerp, en ook een gevoelig onderwerp, omdat mensen van geslacht veranderen, en weer moeten leren hun lichaam te accepteren, maar ook seksueel is het een ontdekkingsreis voor een transgender. Zowel van man naar vrouw, als vrouw naar man. Dat is heel anders dan bij lesbische, biseksuele en homoseksuele mensen. Het is een hele andere dynamiek. Ik heb daar ook echt in moeten groeien.’
Gender en geslacht zijn deel van iemands identiteit, en dat is vooral belangrijk, vertelt Wilko. ‘Mijn intentie is dat mensen niet worden afgewezen op identiteitsniveau, want dan hebben ze namelijk geen bestaansrecht, dan mag je er niet zijn. Uit de cijfers blijkt dat transgenders vaker suïcidaal zijn en ook echt suïcide plegen dit geeft de complexiteit van transgenders weer.’
‘Omdat ze er niet mogen zijn van de samenleving, en er uiteindelijk ook niet mogen zijn van zichzelf. Wij stralen dat wél uit, tot op het hoogste niveau, tot aan de minister, de staatsecretaris; je bent van harte welkom, en we nemen je in bescherming op het moment dat dat nodig is. Maar: we maken je óók weerbaar.’
Wilko’s belangrijkste boodschap is om ruimdenkend te zijn. ‘Blijf kritisch naar jezelf kijken. Wees je bewust van het moment dat je met vooroordelen bezig bent. De taal die je gebruikt, wees je er bewust van wat voor impact dat kan hebben op de ander. Oók als je bij ons in de doelgroep LHBT functioneert. Mensen worden gepest, mensen worden uitgesloten, er is zelfs een transgender die bedreigd is door haar eigen collega’s met de dood. Dat is weliswaar al lang geleden gebeurd, maar het is wél een feit. De tolerantie lijkt er te zijn, maar de acceptatie is er nog niet. Accepteren of tolereren zijn twee totaal andere werelden. Sta open voor het verschil, en oordeel niet te snel.’
Aanmelden
Als een LHBT+’er zich wil aanmelden, dan kan dat via verschillende kanalen. De eerstvolgende conferentie is een LHBT conferentie, en is van 24 t/m 26 november. ‘Ze krijgen sowieso drie dagen verlof van Defensie. Dat is bijzonder verlof, en dat moet je dan aan je commandant vragen. Op het moment dat je het aan je commandant gevraagd hebt, dan meld je je aan via de website van Huize Beukbergen, dat is het Vormingscentrum van de Geestelijke Verzorging. Het gebeurt ook dat mensen anoniem zich aanmelden. Dan vertellen ze op het werk niet dat ze naar de LHBT-conferentie gaan omdat ze zich onveilig voelen. Dan nemen ze gewoon een paar dagen vrij. Maar dat hoeft niet.’
De conferenties zijn vaak een groot succes. ‘We hebben op dit moment 26, voor ons zichtbare transgenders binnen Defensie. We draaien iedere conferentie twee keer per jaar, en de gemiddelde groepsgrootte van de LHBT-conferenties is twintig tot tweeëntwintig militairen. De T-conferentie is ongeveer de helft kleiner, dus meestal negen à tien. Het is altijd volgeboekt. Dat geeft ook aan dat mensen er iets kunnen halen. Ze brengen iets, maar ze kunnen ook iets halen. Wat ik qua feedback hoor is dat conferenties een nawerkend effect hebben, mensen denken nog lang na over de onderwerpen de we besproken hebben op de conferentie.
Voor meer info, kijk op www.shk.nl of www.werkenbijdefensie.nl/lhbt