Het Commissariaat Militaire Productie bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft tot taak de rol van het Nederlandse bedrijfsleven in militaire productie te bevorderen. “Het is een sector met een hoog technologisch gehalte en hoogwaardige werkgelegenheid,” vertelt commissaris Jan Christiaan Dicke. “En je dient ook nog eens het nationale veiligheidsbelang!”
Sinds de oorlog in Oekraïne is er meer aandacht voor investeringen in Defensie. Om te bepalen waar en hoe, en bij welk bedrijf te investeren, heeft de Nederlandse regering als belangrijke leidraad de Defensie Industrie Strategie (DIS). Dit document bespreekt het belang voor Nederland om zelf een sterke industriële en technologische basis te hebben ten behoeve van de nationale veiligheid. “De Defensie Industrie Strategie is een document dat we samen met Defensie hebben opgesteld,” vertelt Dicke. “Het vormt de leidraad van ons handelen om de Nederlandse defensie en de technologische en industriële basis daarvoor – afgekort tot NLDTIB – te beschermen, internationaal te positioneren en te versterken.
Sinds de oorlog in Oekraïne is er meer aandacht voor investeringen in Defensie
“Bij de mogelijke aanschaf van een buitenlands wapensysteem van meer dan 5 miljoen, proberen wij Nederlandse bedrijven of toeleveranciers direct of indirect daar een plekje in te geven. Dat noemen we industriële participatie (IP). Stel, we kopen Apache gevechtshelikopters, dan kijken we met het defensiebedrijf, Boeing Defense, Space and Security, of binnen een IP-overeenkomst een bedrijf als GKN Fokker de landingsgestellen kan leveren. Of dat het Koninklijke Lucht- en Ruimtevaart Centrum (NLR) of TNO-onderzoek voor Boeing kunnen uitvoeren. Zo proberen wij de technologische en industriële basis van Nederland te versterken.
“Ons team, onder leiding van Dimitri van Rijn, bestaat uit vier IP-adviseurs en twee mensen voor administratie, analyse en het contact met de Algemene Rekenkamer. De werklast is hoog op weinig mensen, zeker nu de aanbestedingen stijgen. We zijn ambtenaren, maar eigenlijk ook business development voor de Nederlandse industrie. Dit is noodzakelijk, want er is in de defensie- en veiligheidsindustrie absoluut geen level playing field. Dus zeker midden- en kleinbedrijven hebben een duwtje in de rug van de overheid keihard nodig.”
Wat is jullie relatie met Commando Materieel en IT (Commit)?
“We werken eigenlijk parallel met Commit. Als zij een vraag uitsturen, bijvoorbeeld een vervanging voor het C-130 vliegtuig, dan staat daar meteen in dat een aanbieder door ons benaderd kan worden. Commit gaat dan verder met het verwervingsproces, en wij werken aan de IP.”
Thales (een defensiebedrijf) heeft in samenwerking met Defensie het Multi Mission Radar-systeem ontwikkeld, maar dit gaat ook naar Noorwegen. Zijn jullie daar ook bij betrokken?
“Nee, dat doet Defensie. Zij hebben de optie in het contract opgenomen dat als andere landen zo’n radar willen kopen, zij het onder bepaalde government to government-afspraken onder soortgelijke voorwaarden kunnen doen. Dat is een unieke vorm van nieuwe samenwerking, waarmee je een versnelling in Europa kunt bewerkstellingen.
“We zijn wel betrokken bij de aanschaf van nieuwe fregatten. Wij kunnen, door gebruik te maken van een uitzonderingsbepaling van de Europese Unie over aanbestedingen, de fregatten direct aanbesteden bij Damen Naval. Maar als daar veel buitenlandse componenten bij komen kijken, proberen we ook de Nederlandse industrie er weer bij te betrekken.”
Komen in tijden van oorlogsdreiging de economische en commerciële belangen niet buitenspel te staan, en focus je je puur op wat er militair nodig is?
“Ons uitganspunt is dat het militair operationeel relevant moet zijn. Pas daarna kijken wij naar de toeleveringsketen en de nationale belangen. Maar uiteindelijk bepaalt Defensie de verwervingsstrategie. We hebben een specifieke IP ontwikkeld voor de F-35 Joint Strike Fighter. Omdat we heel vroeg in de ontwerpfase meededen, waren we goed gepositioneerd om vanaf het begin te kijken of er voor bepaalde orders Nederlandse bedrijven in aanmerking komen. Heeft zo’n bedrijf daar ondersteuning voor nodig – in de vorm van faciliteiten en test-equipment –, dan kijken wij met Defensie en in dit geval de provincie Noord-Brabant hoe we zo’n bedrijf kunnen positioneren en helpen.”
Wat is het meest indrukwekkende project waar je bij betrokken bent geweest?
“Het ‘ecosysteem’ rond Woensdrecht, dat was echt een succes! Samen met het bedrijfsleven, Defensie en de (lokale) overheid creëerden we de voorwaarden voor bedrijven als Aeronamic, Standard Aero en One Logistics om succesvol te zijn. Dit soort dingen heeft wel een lange adem: we zijn zes jaar geleden gestart en zien nu het succes pas.
“Ook hebben we succes geboekt bij het onderhoud van de rotorbladen van de Apache. Vroeger moest je die terugsturen naar Amerika, nu hebben we Boeing ervan overtuigd om de kennis over te dragen aan het Nederlandse bedrijf Specto, zodat die het in Nederland kunnen onderhouden. Dat is goedkoper, de helikopter is sneller inzetbaar en het bedrijf vaart er ook wel bij. Daarmee creëer je echt een win-win-winsituatie.”
De Europese Commissie heeft voor een periode van zeven jaar ruim 8 miljard euro beschikbaar gesteld voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de Europese Unie. Spelen jullie een rol in dit European Union Defence Fund (EDF)?
“Ook daar proberen we Nederlandse bedrijven te positioneren, zodat deze in consortia komen en meedoen aan de ontwikkeling van militair materieel in Europa. Deze ontwikkeling gaat een enorme vlucht nemen, omdat Europa meer strategisch autonoom wil zijn.
‘We zijn ambtenaren, maar eigenlijk ook business development voor de Nederlandse industrie’
“Wij kijken naar de regelingen bij het EDF die kansen bieden voor het Nederlandse bedrijfsleven om deel te kunnen nemen. Met name voor midden- en kleinbedrijven moet je voorwaarden scheppen. Dat doen we in nauwe samenwerking met Defensie, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en brancheorganisaties zoals de NIDV. Dat is een enorme klus erbij, maar zo zorgen we ervoor dat het Nederlandse bedrijfsleven hierin niet buitenspel komt te staan.
‘De defensie- en veiligheidsindustrie genereert 4,7 miljard euro omzet voor Nederland’
“Uit onderzoek van adviesbureau Berenschot blijkt dat de defensie- en veiligheidsindustrie ongeveer 4,7 miljard omzet genereert. Dat zijn zo’n duizend bedrijven, sommige specifiek defensie, sommige zijn voor zowel civiele als militaire doeleinden te gebruiken. Het is een sector met een hoog technologisch gehalte – hoger dan de gemiddelde Research and Development in Nederland –, hoogwaardige werkgelegenheid en je dient ook nog eens het nationale veiligheidsbelang. Daar doen wij het voor!”
Kijk voor meer informatie over het Commissariaat Militaire Productie op de website van de Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl
De Militaire Courant is mede mogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen
