Dat gebeurt niet vaak: de bespreking van een dichtbundel in de Militaire Courant. Maar soms is daar aanleiding toe. Die aanleiding is de achtergrond van de dichtbundel van Michiel J. Ris, Broersgedicht. Want gaat over de juxtapositie tussen twee broers: de een dichter, de ander marinier.
Het lijkt alsof er geen grotere tegenstelling mogelijk is. Het beeld althans dat wij hebben van een dichter en een militair lijkt diametraal tegenovergesteld te zijn. maar het is wel de realiteit van Michiel J. Ris, die als jonge dichter zijn broer naar ‘de oorlog’ ziet gaan, en erover schrijft wat dat voor impact heeft op hem en de mensen om hem heen. Hij heeft
het niet alleen over de emotionele impact, maar ook de effecten die het heeft op zijn kijk op het leven en zijn dichterschap.
In deze bundel onderzoekt Ris de relatie tussen hem en zijn broer, die uitgezonden is. De ik-persoon in de gedichten zoekt naar zingeving en liefde, maar wordt geconfronteerd met homofobie en ziet de voortekenen van een leven in eindeloze sleur. Maar hoe moet
hij tegelijkertijd omgaan met de onzekerheid over zijn broer, de berichtgeving over de oorlog en de rol van zijn broer in een oorlogssituatie? Ris kiest uiteindelijk voor de broederliefde, die hij in deze bundel vormgeeft én veiligstelt in zijn gedichten.
Stilistisch haakt Ris erg aan bij de klassieken: hij refereert veel aan de antieke poëzie, en gebruikt Oudgriekse dichtvormen en motieven. Niet alleen ontmoet daarmee het moderne het klassieke, maar het maakt zijn gedichten ook heel leesbaar. Dat zal een
dichter niet altijd als een compliment opvatten, maar gezien de materie is dat wel de juiste keus geweest. Want de omstandigheden waarin de gedichten tot stand kwamen, zijn zeker geen dagelijkse praktijk voor iedereen.
Laten we duidelijk zijn: dit medium behandelt militaire zaken, niet literaire, en dus benaderen we een dichtbundel juist ook vanwege merites die buiten het literaire liggen. En Ris geeft in zijn gedichten een buitengewoon goed en vooral ook caleidoscopisch beeld van waar het thuisfront mee te kampen heeft als een dierbare uitgezonden wordt. In die zin doet Ris iets wat met het puur vertellen van een verhalen, of het delen van een ervaring, niet kan: hij schept schoonheid uit soms ellendige omstandigheden, en heft die boven de ervaring uit – als een offerande aan de klassieke goden. En ook dat is heel waardevol.
Deze recensie verscheen eerder in de Militaire Courant editie maart 2024.
Deze recensie is mede mogelijk gemaakt door Noventas.
